جواد هنرمند - مربی گروه زمین شناسی پژوهشگاه صنعت نفت
سید علی معلمی - استادیار گروه زمین شناسی صنعت نفت
مسعود لطف پور - استادیار گروه زمین شناسی شرکت کپس

  سازند بورقان با سن کرتاسه از مهمترین سنگ مخزن های هیدروکربوری خلیج فارس محسوب می شود. به منظور شناخت رخساره های سنگی، محیط و توالی های رسوبی این سازند، حدود ۵/۶۲ متر نمونه مغزه متعلق به میدان نفتی فروزان در خلیج فارس مورد مطالعه رسوب شناسی قرار گرفت. بطورکلی سازند بورقان در این میدان نفتی متشکل از ماسه سنگ های خیلی دانه ریز تا دانه متوسط، رس سنگ، شیل های آهکی و توالی های محدود کربناته می باشد. مطالعات ماکرو و میکروسکپی انجام شده نشان می دهد که  ضخامت مورد مطالعه از سازند بورقان از ۸ رخساره تشکیل شده است. این رخساره ها عبارتند از: (۱) رخساره ماسه سنگ های کانالی با لایه بندی مورب، (۲) رخساره رس سنگی پهنه گلی/خلیج، (۳) رخساره ماسه سنگی دانه ریز با میان لایه های شیلی متعلق به پهنه ماسه ای، (۴) رخساره متشکل از تناوب ماسه سنگ دانه ریز تا سیلتستون با شیل غنی از ماده آلی متعلق به تناوب پهنه ماسه ای و پهنه گلی، (۵) رخساره رس سنگ سیلتی دارای بقایای گیاهی متعلق به پهنه گلی تحت تاثیر دریا، (۶) رخساره متشکل از ماسه سنگ گلاکونیتی همراه با لایه های دولستون ماسه ای متعلق به پهنه ماسه ای تحت تاثیر دریا، (۷) شیل های تیره رنگ غنی از ماده آلی متعلق به رخساره خلیج محدود شده / باتلاق و (۸) رخساره گرینستون اوئیدی متعلق به پشته اوئیدی. برای سازند بورقان براساس وجود شواهد رسوب شناسی همچون تناوب لایه های ماسه سنگی-شیلی، تناوب های نازک و ضخیم سیلت و رس، لایه بندی فلاسر و عدسی شکل، ایکنوفسیل ها و توالی های به سمت بالا عمیق شونده، محیط رسوبی از نوع خلیج دهانه ای تحت تاثیر جزر و مد درنظر گرفته شد. این سازند در محدوده عمقی مورد مطالعه از  ۴ سکانس رسوبی تشکیل شده که هر سکانس با ماسه سنگهای کانالی تشکیل شده در زمان افت سطح آب دریا شروع شده و با رخساره های شیلی و یا رس سنگی مرحله پیشروی آب خاتمه می یابد.  

رخساره, چینه شناسی توالی ها, محیط خلیج دهانه ای, بورقان, کرتاسه و خلیج فارس