نقش چینه شناسی در توسعه کارست در حوضه آبگیر چشمه علی دامغان

منطقه مورد مطالعه (چشمه علی و حوضه آبگیر آن) در ۳۲ کیلومتری شمال غرب دامغان واقع شده است. حوضه آبگیر چشمه عمدتا از آهک­های ضخیم لایه تا توده ای سازند لار و آهک های نازک لایه و آهک های مارنی سازند دلیچای تشکیل شده است. به منظور بررسی نقش چینه­شناسی بر توسعه کارست در سازندهای مذکور، وضعیت زمین­شناسی، خصوصیات فیزیکی و شیمیایی آب چشمه و خصوصیات سیستم ورودی در حوضه آبگیر چشمه مورد مطالعه قرار گرفته است. در مورد خصوصیات فیزیکی و شیمیایی آب چشمه، پارامترهای دبی چشمه، درجه حرارت آب، هدایت الکتریکی، اسیدیته و مقدار دی اکسیدکربن محلول در آب در محل چشمه و کاتیونها و آنیونهای اصلی در آزمایشگاه در طول یکسال به طور ماهانه اندازه گیری شده اند. تغییرپذیری اندک کلیه خواص فیزیکی و شیمیایی آب خروجی از چشمه و هم چنین خصوصیات سیستم ورودی در حوضه آبگیر چشمه (نبود پدیده های ژئومرفولوژیکی مهم کارستی از قبیل گودی های مسدود، فروچاله ها، و درزه ها و شکستگی ها انحلالی بزرگ و عمیق) بیانگر این مطلب است که سیستم غالب جریان در سفره آب زیرزمینی چشمه علی از نوع سیستم افشان می باشد. چنین سیستم جریان در سفره های کارستی بیانگر توسعه اندک پدیده کارست در منطقه می باشد. با توجه به وضعیت زمین­شناسی حوضه آبگیر چشمه­علی دامغان، یکی از مهمترین دلایل توسعه اندک کارست در حوضه چشمه­علی وضعیت چینه­شناسی منطقه است به این ترتیب که سازند دلیچای (که برای فرایند کارستی شدن استعداد نسبتا اندکی دارد) در حد فاصل بین آهک­های ضخیم لایه و توده­ای سازند لار (که برای توسعه کارست بسیار مستعد هستند) و محل ظهور چشمه قرار گرفته است، باعث شده که جریان آب زیرزمینی را به صورت تدریجی به چشمه برساند و از توسعه کارست جلوگیری نماید.          

Keywords:

چینه­شناسی , توسعه کارست , سیستم افشان , چشمه علی