ارزیابی برخی خصوصیات فیزیولوژیک و مورفولوژیک سه ژنوتیپ انار زینتی (Punica granatum L.) تحت تنش شوری

سابقه و هدف: انار (Punica granatum L.) از خانواده Punicaceae، یک میوه محبوب گرمسیری و نیمه گرمسیری است که بومی مناطقی از ایران تا هیمالیا در شمال هندوستان می باشد. انار به صورت گسترده در مناطق خشک و نیمه خشک ایران و همچنین مناطقی که تحت تاثیر شوری هستند، کشت و کار می شود. هدف از انجام این پژوهش، ارزیابی تحمل به شوری سه ژنوتیپ انار زینتی و معرفی متحمل ترین ژنوتیپ جهت توسعه در فضای سبز بود. مواد و روش ها: یک آزمایش گلدانی در طول دوره نه ماهه جهت ارزیابی و مقایسه تحمل به شوری سه ژنوتیپ انار زینتی طی سال-های ۹۷-۱۳۹۶ صورت گرفت. آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با دو فاکتور ۱- شوری آب آبیاری در پنج سطح ۱، ۳، ۵، ۷ و ۹ دسی زیمنس بر متر و ۲- ژنوتیپ های زینتی انار در سه سطح ("گلنار سروستان"، "گلنار شهداد" و "گلنار ساوه") و با چهار تکرار و مجموع ۶۰ گلدان انجام شد. در مدت آزمایش برخی از صفات رویشی مانند درصد برگ های ریزش یافته، درصد برگ های نکروزه و سبز اندازه گیری شدند. همچنین در پایان آزمایش نیز عملکرد رویشی، وزن تر و خشک برگ ها و اندام هوایی، نشت یونی، محتوای نسبی آب برگ و شاخص کلروفیل و محتوی سدیم، پتاسیم، کلر و نسبت سدیم به پتاسیم در برگ ها اندازه گیری شدند. یافته ها: نتایج نشان داد که نوع ژنوتیپ و سطح شوری بر تغییرات صفات مورفولوژیک، فیزیولوژیک و غلظت عناصر غذایی دارای اثر معنی داری بود. در تمامی ژنوتیپ های مطالعه شده با افزایش سطح شوری، شاخص های رشد شامل ارتفاع شاخه، قطر شاخه، تعداد برگ کل، درصد برگ های سبز، وزن تر و خشک اندام هوایی، محتوی رطوبت نسبی، شاخص کلروفیل برگ ها کاهش و درصد برگ-های نکروزه، درصد برگ های ریزش یافته و درصد نشت یونی افزایش یافتند. این در حالی بود که میزان کاهش و افزایش در صفات اندازه گیری شده در بین ژنوتیپ های مطالعه شده با یکدیگر اختلاف معنی داری داشت. ارزیابی غلظت عناصر غذایی در برگ نشان داد که در تمامی ژنوتیپ های مطالعه شده، بیشترین مقدار کلر و سدیم، نسبت سدیم به پتاسیم در شوری ۹ دسی زیمنس بر متر، مشاهده شد. همچنین، در تمام ژنوتیپ های مورد بررسی کاهش ارتفاع و سطح برگ به ترتیب از شوری ۵ و ۷ دسی زیمنس بر متر به طور معنی دار شروع به کاهش کرد. افزایش نکروزگی، کاهش درصد برگ سبز و کاهش محتوای نسبی آب برگ در ژنوتیپ "گلنار سروستان" از شوری ۵ دسی زیمنس بر متر و در ژنوتیپ های "گلنار شهداد" و "گلنار ساوه" از شوری ۷ دسی زیمنس بر متر مشاهده شد. در ژنوتیپ های "گلنار سروستان" و "گلنار ساوه" در شوری ۷ دسی زیمنس بر متر و در ژنوتیپ "گلنار شهداد از شوری ۹ دسی زیمنس بر متر ریزش برگ ها افزایش یافت. در دو ژنوتیپ "گلنار سروستان" و "گلنار شهداد" نشت یونی در شوری ۷ دسی زیمنس بر متر و در ژنوتیپ "گلنار ساوه" در شوری ۵ دسی زیمنس بر متر به طور معنی داری نسبت به شوری های سطوح پائین تر (۱و ۳ دسی زیمنس بر متر) افزایش یافت. در سطوح بالای شوری (۷ و ۹ دسی زیمنس بر متر) ژنوتیپ های "گلنار شهداد" و "گلنار ساوه" نسبت به "گلنار سروستان" به طور معنی داری جذب سدیم، کلر و نسبت سدیم به پتاسیم کمتری را نشان دادند. نتیجه گیری: با توجه به نتایج بررسی حاضر در مجموع ژنوتیپ های "گلنار شهداد" و "گلنار ساوه" به تریتیب به عنوان متحمل ترین و حساس ترین ژنوتیپ نسبت به تنش شوری انتخاب شدند. ژنوتیپ "گلنار شهداد" توانست از طریق افزایش جذب پتاسیم در مقابل سدیم و در نتیجه حفظ خصوصیات رشدی خود ، به خوبی شوری تا ۷ دسی زیمنس بر متر را تحمل نماید.

Keywords:

خصوصیات رشدی , سدیم , کلر , کلروفیل , گلنار شهداد