بررسی پایداری عملکرد و سایر صفات مهم ارقام گل داوودی (Chrysanthemum morifolium Ramat.) با استفاده از روش گرافیکی GGE biplot

سابقه و هدف: گل داوودی(Chrysanthemum morifolium Ramat.) به عنوان پادشاه گل ها، یکی از مهم ترین گیاهان شاخه بریدنی، گلدانی و دارویی در جهان است. منابع ژنتیکی گیاهی، علاوه بر زیربنایی برای توسعه کشاورزی، به عنوان منبعی از سازگاری ژنتیکی و هم چون سپری در برابر تغییرات محیطی عمل می کنند. بنابراین بررسی تنوع ژنتیکی و سازگاری ارقام موجود در ایران با شرایط کم آبی (تنش متوسط و شدید) برای شناسایی بیشتر ژرم پلاسم و موفقیت برنامه های به نژادی این گیاه ضروری است. این تحقیق با هدف بررسی سازگاری ۳۰ رقم گل داوودی با مطالعه صفات مورفولوژی گل و برگ و عملکرد گل در دو منطقه (بیرانشهر و خرم آباد) استان لرستان انجام شد. مواد و روش ها: این آزمایش به عنوان اولین مطالعه، به منظور بررسی پایداری عملکرد و سایر صفات مهم گل و بوته ۳۰ رقم گل داوودی در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار و در دو مکان استان لرستان (خرم آباد و بیرانشهر) انجام شد. با توجه به یکنواختی اشتباهات آزمایشی، تجزیه واریانس مرکب در دو منطقه انجام شد. برای ارزیابی ارقام پایدار، از روش غیرپارامتری رتبه-بندی (Rank)، AMMI و از روش چند متغییره GGE بای پلات برای انتخاب برترین ارقام در دو منطقه استفاده شد. یافته ها: نتایج حاصل از تجزیه واریانس مرکب، نشان دهنده اثر معنی دار ارقام بود که بیانگر وجود اختلاف ژنتیکی در بین ارقام مورد بررسی می باشد. برای اکثر صفات مهم ریختشناسی، اثر متقابل رقم × مکان از نظر آماری در سطح احتمال یک درصد معنی دار بود. با توجه به اینکه اثرات متقابل رقم × مکان ارقام معنی دار است بنابراین می توان به تجزیه پایداری ارقام اقدام نمود. بر طبق نتایج عملکرد گل در بوته ارقام المیرا۲ و شکرناز به ترتیب با ۹۱۸ و ۸۲۸ گرم در هر بوته و از نظر زود گلدهی و ارتفاع بوته برتر از سایر ارقام بودند. از نظر این روش، ارقام طناز، آندیا، فریبرز، دریا ۲ و فرحناز با اختصاص بالاترین میانگین رتبه و انحراف معیار آن، پایداری ضعیف تری داشتند. نتایج حاصل از GGE biplot نشان داد که ارقام المیرا۲، مانی ۲، پریدخت، فرحناز، گلنار، تابان۳، اوران و فریبا در منطقه بیرانشهر و ارقام المیرا۲، طناز، فرحناز، نادیا۲، گل گیس، اوران، تابان ۳، نسترن و کیمیا۳ در منطقه خرم آباد به عنوان ارقام برتر از نظر صفات مهم زینتی شناخته شدند. تجزیه خوشه ای ارقام در فاصله اقلیدسی ۱۷/۷۱، به سه گروه اصلی تقسیم بندی شدند. نتیجه گیری: در مجموع و بر اساس نتایج پایداری عملکرد گل در بوته و اثر متقابل ژنوتیپ در محیط بر پایه روش های غیر پارامتری، روش SHMMو AMMI ارقام المیرا۲ و شکرناز، جز ارقام پایدار در دو منطقه تشخیص داده شدند. نتایج GGE biplot نشان داد که ارقام المیرا۲، اوران، تابان۳ و فرحناز برترین ژنوتیپ ها در دو منطقه بودند. شناخت ماهیت اثر متقابل ژنوتیپ در محیط به به نژادگران کمک می کند تا بتوانند ارقام را با دقت بیشتری ارزیابی نموده و ارقام برتر از نظر پایداری، عملکرد گل و صفات مهم ریخت شناسی در اجرای برنامه های اصلاحی را انتخاب کنند.

Keywords:

تجزیه مرکب , تجزیه خوشه ای , عملکرد گل و GGE biplot