سید اسماعیل رضوی - گروه گیاه پزشکی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان

سابقه و هدف: مجموعه بیماری گیاهچه یکی از مهم ترین بیماری های پنبه ر اکثر مناطق کشت آن می باشد. قارچ خاک زی Rhizoctonia solani شاخص ترین و مهم ترین بیمارگر در ایجاد این بیماری است که بنیه گیاه را کاهش می دهد. از طرفی، مایه زنی بذرها یا ریشه توسط Pseudomonas فلورسنت برای افزایش بنیه گیاه و رشد مورد مطالعه وسیعی بوده است. در این مطالعه قابلیت ممانعتی چهار جدایه ازPseudomonas فلورسنت از رشد قارچ در محیط درون شیشه ای و استفاده از آن ها برای جلوگیری از آلودگی R. solani در ریزوسفر گیاه پنبه بررسی شده است. مواد و روش ها: به منظور مهار مرگ گیاهچه پنبه ناشی از R solani، تاثیر پرایمینگ بذر با چهار جدایه از Pseudomonas fluorescens در رابطه با جوانه زنی بذر و رشد گیاهچه و میزان آلودگی به قارچ بیمارگر در سه رقم پنبه (ساحل، گلستان و ورامین) بررسی گردید. بذرهای پنبه پس از غوطه ور شدن در سوسپانسیون باکتری با ۱۰۸ سلول/ میلی لیتر به مدت ۱۵ دقیقه، در تشتک های پتری و دمای ۲۸ درجه سلسیوس نگه داری شدند و پس از۷ روز اثر باکتری بر درصد جوانه زدن بررسی شد. تاثیر آغشته سازی خاک با P. fluorescens نیز بر رشد گیاه و میزان آلودگی در گلدان و با استفاده از خاک آلوده صورت گرفت. در این پژوهش هم چنین ویژگی-های مهار زیستی باکتری ها در رابطه با تولید ترکیب های فرار و غیرفرار، سیدروفور، سیانیدهیدروژن و اسید ایندول استیک مورد ارزیابی قرار گرفتند. یافته ها: نتایج این مطالعه نشان داد که تولید اسید ایندول استیک، سیدروفور و سیانید هیدروژن در بین جدایه های باکتری مورد بررسی به طور معنی داری متفاوت بوده است. تجزیه واریانس هم چنین نیز افزایش معنی دار جوانه زدن بذر، رشد ریشه، ساقه و وزن خشک گیاه و کاهش شاخص بیماری را در حضور باکتری نشان داد. میزان فنل کل و فعالیت پراکسیداز ریشه به طور معنی داری توسط تیمار با باکتری افزیش می یافت و ارتباط معکوس آن ها با شاخص بیماری مشاهده شد. تاثیر جدایه های باکتری بر صفات مورد بررسی متفاوت بود و بیشترین ارتباط با میزان تولید IAA و تولید ترکیب های غیرفرار بوده است (ضریب پیرسون ۸۲-۵۲). تاثیر جدایه های باکتری بر رفتار رقم های پنبه مورد مطالعه معنی دار نبود. نتیجه گیری: نتایج این مطالعه نشان می دهد که برخی از استرین های P. fluorescens ممکن است به عنوان آنتاگونیست R. solani در نظر گرفته شوند و استقرار گیاهچه و سلامت گیاه را تسهیل کنند. بهبود رشد گیاهچه و تحریک مقاومت علیه R. solani پنبه احتمالا نتیجه ی تولید آنتی بیوتیک های ضدقارچ و هورمون رشد می باشد. از این رو، استفاده از این باکتری ها به عنوان یک رهیافت زیست فن-آور می تواند برای بهبود مقاومت به بیماری مرگ گیاهجه پنبه پیشنهاد شود.

پنبه, فنل کل, مهار زیستی, IAA, Pseudomonas