سمیه مرادی نژاد - دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه لرستان، خرم آباد، ایران
محمدرضا حسنی جلیلیان - دانشیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه لرستان، خرم آباد، ایران
علی حیدری - استاد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه لرستان، خرم آباد، ایران
سیدمحسن حسینی - دانشیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه لرستان، خرم آباد ، ایران

در متون عرفانی فارسی بارها به داستان لیلی و مجنون استناد شده است. چرایی این موضوع و تبیین کارکردهای عرفانی داستان، مسئله این تحقیق است. نتایج پژوهش نشان می دهد حاکمیت عشق عذری بر روابط عاشق و معشوق و تناسب داستان با مضامین عشق حقیقی از مهم ترین علت های گرایش عارفان به این داستان بوده است. همچنین توجیه عشق زمینی و تبیین مضامین عرفان عاشقانه دو کارکرد اصلی داستان است. در متون عرفانی فارسی با استفاده از داستان منظور، عشق زمینی به سه شیوه توجیه شده است: مقدمه عشق حقیقی، لبس، تجلی حق در مظاهر. افزون بر این، در متون عرفانی مضامینی مانند عقل گریزی، توجیه شطح گویی عارفان، اتحاد و استغراق و فنای عاشق، نفی خودبینی و خودخواهی، مقام رضا و بوشناسی با استفاده از حوادث داستان لیلی و مجنون طرح و تبیین شده است. عارفان به این منظور گاهی از کلیت داستان و گاهی از حوادث آن استفاده کرده اند. در مورد اخیر نیز گاهی حوادث مشهور داستان را ذکر کرده اند و گاهی خود ماجراهایی ابداع کرده و به قهرمانان داستان نسبت داده اند.

لیلی و مجنون, عرفان عاشقانه, عشق مجازی, مضامین عرفانی