مینا بهنام - دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه فردوسی مشهد

  روایت شناسی( Narratology ) دانشی است که به ارزیابی ویژگی روایت مندی( Narrativity ) و توصیف سازه های روایی می پردازد و از میان انواع روایت، روایت های داستانی دارای توالی زمانی و رخداد را مورد مطالعه قرار می دهد.   داستان حسنک وزیر در تاریخ بیهقی گرچه صحت تاریخی دارد؛ اما با توجه به نوع روایت بیهقی از این داستان و ظرایفی که از نظر ساختاری در دل آن نهفته است و نیز این نکته که هر یک از قهرمان های داستان از حوزه کارکردهای شخصیتی واقعی عبور کرده و گفتارها و رفتارهای آن ها در هر لحظه و در هرجای داستان، تعمق مخاطب را می طلبد؛ قابلیت بررسی روایی و ریخت شناسی را داراست. پشتوانه نظری این تحقیق نظریه ریخت شناسی ولادیمیر پراپ روایت شناس روس است که ساختار قصه های پریان روسی را به هفت حوزه عمل و سی و یک نقش ویژه تقلیل داده است. نگارنده می کوشد، به ترتیب ذیل اصول این نظریه را در داستان حسنک مورد بازکاوی قرار دهد: ۱- چگونگی آغاز شدن داستان ۲- آشنایی با شخصیت ها و نقش های موجود در داستان ۳- بررسی کارکرد و خویشکاری هر یک از اشخاص۴- بررسی روابط علت و معلولی یا کنش ها و واکنش ها ۵- تحلیلی بر ترتیب ارائه اطلاعات یا توجه به رابطه های زمانی میان حوادث داستان ۶- بررسی بحران یا گره تنش زا ۷- دریافت های پایانی از خلال روایت بیهقی.

روایت شناسی, ریخت شناسی, بررسی شخصیت, نقش ویژه, بحران یا تنش, کنش و واکنش