علیرضا نبی لو - استادیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه قم
هاجر فتحی نجف ابادی - کارشناس ارشد زبان و ادبیات فارسی

هدف این پژوهش بررسی عناصر داستانی در کتاب فرج بعد از شدت، ترجمه حسین بن اسعد دهستانی است. این داستانها بر اساس عناصری چون موضوع، حادثه خارق العاده، شخصیت، زاویه دید، راوی، زمان و مکان، زبان و نتایج اخلاقی و درونمایه ها مورد تحلیل واقع شده اند. تعداد داستانها دویست و سی و یک مورد است که حاوی موضوعات اخلاقی و مذهبی هستند. هشتاد و شش حکایت دارای حادثه خارق العاده است که( ۴۴/۳۶ درصد) ازداستان ها را شامل می شوند. شخصیت ها به ترتیب از میان افراد تاریخی با بسامد(۲۷/۸۶ درصد) انتخاب شده اند که شامل مردان و پسران ( ۰۳/۴۷ درصد)، صاحبان مشاغل با ( ۶۲/۳۲ درصد)، شاهان و وزرا با ( ۳۳/۲۰ درصد)، زنان و دختران با ( ۶۶/۴ درصد)، انبیا و علما با ( ۲۳/۴ درصد)، غلامان و درویشان با ( ۵۴/۲ درصد) و اشخاص نامعلوم با (۷/۱ درصد) می شوند، پس از افراد تاریخی، غیر انسان با (۱۱/۲ درصد) و حیوانات با (۲/۱درصد) بیشترین بسامد را در میان شخصیت ها دارا هستند. راویان در این کتاب از میان شخصیت های داستانی انتخاب شده اند و غیر انسانها تنها با ( ۸۶/۰ درصد ) از آنها را تشکیل داده اند. غلبه زاویه دید با اول شخص درون داستانی است که صد و بیست و پنج مورد (۵۲/۵۲ درصد) را شامل می شود. از میان حکایات هفتاد و چهار مورد (۳۲/۳۱ درصد) دارای زمانی کلی هستند و هفده حکایت (۲۰/۷ درصد) دارای مکانند. زبان حکایات روان و ساده است. در بررسی درونمایه ها با غلبه مفاهیم اخلاقی و مذهبی روبه رو می شویم که پربسامدترین آنها عبارتند از: عدالت، ایثار، فداکاری و....تقریبا تمام خصوصیات داستان های سنتی و قصه، در این کتاب قابل رویت و بررسی است.

فرج بعد از شدت, داستان, شخصیت, زاویه دید, زمان و مکان, راوی, موضوع