مهدی مودودی ارخودی - استادیار گروه جغرافیا، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه بزرگمهر قائنات، قائن، ایران
مهدی جوانشیری - دانشجوی دکتری جغرافیا، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه فردوسی، مشهد، ایران
مرجان نیک شعار - دانشجوی کارشناسی ارشد جغرافیا، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه بیرجند، بیرجند، ایران

گردشگری، یکی از منابع مهم اقتصادی و عاملی موثر در توسعه فرهنگی و اجتماعی محسوب می شود. گردشگری با اشتغال زایی مستقیم و غیرمستقیم و درنتیجه کسب درآمد برای مقاصد گردشگری، نقش مهمی در اقتصاد این مناطق ایفا می کند. کسب درآمد مستلزم جذب گردشگر است. به منظور برخورداری از منافع گردشگری، تعیین اولویت توان مقاصد گردشگری اهمیت بسیاری دارد. نبود اولویت های مشخص به ابهام در سرمایه گذاری و هدررفت سرمایه ها منجر می شود. تعیین اولویت توان جاذبه های گردشگری برای مدیریت بهینه به منظور کوتاه کردن زمان بازگشت سرمایه و افزایش بازدهی سرمایه گذاری ضروری است. هدف این پژوهش، تعیین میزان اهمیت و اولویت جاذبه های گردشگری شهر بیرجند است. روش پژوهش با توجه به هدف از نوع کاربردی و ازنظر روش توصیفی ـ تحلیلی و پیمایشی است. داده ها با استفاده از منابع اسنادی ـ کتابخانه ای و پرسش نامه، بازدید میدانی و مصاحبه با کارشناسان و گردشگران ۱۲ مکان گردشگری شهر بیرجند گردآوری شده است. حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران با خطای ۰.۰۷۵درصد، ۲۰۵ گردشگر محاسبه شده است. در این مطالعه از تحلیل سلسله مراتبی چندمعیاره فازی و تحلیل خاکستری برای اولویت بندی مکان های نمونه استفاده شده است. با توجه به نتایج فرایند تحلیل سلسله مراتبی فازی شاخص های دسترسی با وزن ۰.۲۹۸۷ و ارزش بصری با وزن ۰.۱۷۲۶ بیشترین اهمیت را در سطح بندی مکان های گردشگری دارند. براساس نتایج نهایی تحلیل خاکستری باغ اکبریه بهترین رتبه را دارد و قلعه بیرجند و بند امیرشاه در رتبه بعدی قرار دارند؛ بنابراین این مکان ها قابلیت و پتانسیل بیشتری برای سرمایه گذاری در راستای رونق گردشگری خواهند داشت. ترکیب مدل فازی و تحلیل خاکستری ازجمله نوآوری های این مقاله است.

جاذبه های گردشگری, دسترسی, مدل FAHP, تحلیل خاکستری, شهر بیرجند