امین محمدی استادکلایه - استادیار جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، دانشگاه گنبد، گنبد، ایران
محمدامین خراسانی - استادیار جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، دانشگاه تهران، تهران، ایران

بارش باران­های شدید در مرداد ۱۳۸۴ در نواحی شرقی استان گلستان منجر به رخداد دو سیل ویرانگر گردید که این سیلاب­ها ازجمله خسارت­بار­ترین سیل­های رخ داده در کشور بود. به­منظور جلوگیری از تکرار مجدد رویداد سیل در مناطق سیل­زده، به جابه­جایی محدود ۳ روستا و جابه­جایی توام با تجمیع یازده روستای شهرستان­های کلاله و مراوه­تپه که در سیلاب­های اخیر گرگان رود و سرشاخه­های آن خسارات زیادی دیده بودند، به منطقه فراغی اقدام گردید. هدف از انجام تحقیق حاضر، بررسی تاثیرات جابه­جایی روستاهای آسیب­دیده از سیل بر میزان سرمایه اجتماعی ساکنین محلی با استفاده از شاخص­های ذهنی است. بدین منظور سه قلمرو اعتماد اجتماعی، مشارکت اجتماعی و انسجام و همبستگی اجتماعی برای مطالعه سرمایه اجتماعی در ناحیه موردمطالعه انتخاب شد. جامعه­ی آماری این پژوهش، خانوارهای محلی ساکن در روستاهای محدوده­ی مطالعاتی است که با استفاده از فرمول کوکران تعداد ۲۰۰ سرپرست خانوار به­عنوان حجم نمونه تعیین شدند. همچنین تجزیه وتحلیل داده­ها با بهره­گیری از نرم­افزار SPSS انجام شده است. جهت مقایسه دو الگوی جابه­جایی محدود و تجمیع، از آزمون t نمونه­های مستقل استفاده گردید. نتیجه این آزمون نشان دهنده آن است که بین الگوهای اسکان مجدد تفاوت معنی­داری درزمینه میزان تغییرات سرمایه اجتماعی وجود ندارد. تحقیق بیانگر بهبود وضعیت مشارکت در هر دو الگوی اسکان مجدد، عدم تغییر در شاخص همبستگی و انسجام اجتماعی و کاهش میزان شاخص اعتماد اجتماعی در دو الگوی موردمطالعه است. پیشنهاد می­گردد تا با حمایت از تشکیل و توسعه نهادهای مردم نهاد زمینه­های تقویت انسجام و اعتماد بین اهالی فراهم گردد.

اسکان مجدد, سرمایه ی اجتماعی, بلایای طبیعی, نواحی روستایی, استان گلستان