غلامرضا امینی نژاد - استادیار گروه جغرافیای دانشگاه پیام نور بوشهر

 اجرای طرحهای بزرگ صنعتی که امروزه با توجه به پیشرفت های صنعتی و تکنولوژیکی به سرعت تحقق مییابند حامل تغییر و تحولات فزاینده ای در سطوح اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی خواهند بود. و از طرف دیگر این تحولات معمولا همسو و هماهنگ با تغییرات صنعتی صورت نمیپذیرد. این پژوهش در مورد اثرات اقتصادی و اجتماعی تاسیسات و پروژه­های پارس جنوبی بر ساختار روستاهای شهرستانهای جم، دیر وکنگان استان بوشهر می­باشد. پژوهش حاضر بر اساس چارچوب نظری تئوری­های قطب رشد، مرکز - پیرامون فریدمن، پخش هاگراستراند، تدوین شده است هدف پژوهش حاضر مطالعه­ و شناخت نقش تاسیسات و پروژه­های پارس جنوبی بر توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی روستاهای منطقه است. جهت آزمون فرضیات و رسیدن به اهداف تحقیق با استفاده از مدلهای مختلف، اطلاعات به دست آمده مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. نتایج حاصل از بررسی های فوق نشان می دهد پیامدهای مثبت و منفی زیادی ازجمله بهبود وضعیت اقتصادی روستاییان، ایجاد اشتغال برای ساکنین منطقه و استان­های همجوار، ایجاد و گسترش بنگاه­های کوچک اقتصادی، افزایش جمعیت، تغییر در ترکیب جنسی جمعیت منطقه و تحول درنوع فعالیت­های اقتصادی روستاییان و... در روستاها و شهرها منطقه تاثیر داشته است. بیشترین تاثیر تاسیسات و پروژه­های پارس جنوبی بر روستاهای شهرستان کنگان بویژه دهستان­های عسلویه، نایبند و طاهری داشته است. لذا با اجرای پروژه­های نفت و گاز پارس جنوبی مشکلاتی را در ابعاد مختلف اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی متوجه ساکنین منطقه بویژه روستاییان ساخته است، مسائلی همچون ورود بیش از حد جمعیت بیکار جویای کار، تخلیه روستاهای در محدوده تاسیسات، افزایش بی­رویه قیمت زمین و اجاره مسکن و نابودی زمینهای زراعی، ازبین رفتن فعالیت­های صید وصیادی و صنایع وابسته به آن، توزیع نامناسب امکانات وخدمات، درگیری واختلاف مذهبی بین اهل تسنن و تشیع و بروزناهنجاری­های شدید اجتماعی(اعتیاد، سرقت و...)، نابسامانیهای محیطی(آلودگی هوا، آب) و صدها مسئله دیگردست به­گریبان است واحتمالا با این روند درآینده مسائل ومشکلات بیشتری بروز خواهدکرد. بر اساس روش تحلیل­عاملی میزان اثرات مثبت قطب صنعتی بر ساختار روستاهای حوزه پارس جنوبی۲۴/۶۳ درصد بوده که در عاملهای اثرات آموزشی وفرهنگی(۹/۲۶)، اثرات مثبت اقتصادی (۳/۱۱)، رضایت از زندگی(۹/۹)، فعالیت های فرهنگی(۹/۷) و مشارکت در سرمایه­گذاریها (۵۶/۷) نمود پیدا کرده است. درحالیکه اثرات منفی قطب صنعتی پارس جنوبی بر روستاهای منطقه مورد مطالعه ۶۶/۳۶ درصد بوده است که در قالب عاملهای جرایم وانحرافات اجتماعی(۹/۱۷)، اثرات منفی اقتصادی(۷/۱۱) و باورهای منفی و بازدارنده(۰۶/۷) درصد ظهور یافته است.

پارس جنوبی, ساختار روستاها, توسعه روستایی, پروژه های نفت وگاز