علی اکبر قلی زاده - دانشگاه بوعلی سینا

بسیاری از اقتصاددانان کارایی بخش عمومی در رشد و توسعه اقتصادی را به همراه توسعه بی سابقه بخش عمومی در قرن بیستم، مورد بررسی قرار داده اند و مسلما یکی از ابعاد مهم این مطالعات، تعیین اندازه بهینه دولت بوده است که از دیرباز مبانی علمی و رویکردها و روش های عملی آن منشاء مجادلات محافل علمی اقتصاددانان بخش عمومی است. اگر چه در برخی مطالعات، رشد سریع اقتصادی برخی از کشورها- از جمله کشورهای جنوب شرقی آسیا- را به کوچک بودن اندازه دولت نسبت می دهند، مطالعات تجربی این فرضیه را تایید نمی کند و اصولا مطالعات مقطعی که پایه این نتایج را تشکیل می دهد دارای مبانی علمی و کاربردی قوی نیست. بسیاری از اقتصاددانان اعتقاد دارند هدایت اندیشمندانه دولت به همراه حمایت های سازمان یافته از بخش عمومی موتور محرکه رشد اقتصادی، به ویژه در کشورهای یاد شده است. تجربه های کشورهای موفق از جمله کشورهای جنوب شرقی آسیا نشان می دهد رشد شتابان اقتصادی عمدتا محصول دولت کارآمد و بخش خصوصی کارآفرین و پرتلاش بوده است. برو اعتقاد دارد افزایش هزینه های دولت در ابتدا موجب تقویت رشد اقتصادی می شود و بعد از نقطه خاصی کاهش رشد اقتصادی را به دنبال خواهد داشت. از این رو اندازه بهینه دولت متغیری نسبی است که از پارامترهای اقتصادی، کارایی نظام اداری و سازمانی تاثیر می پذیرد. در این مقاله از معیار اقتصادی برای اندازه بهینه دولت استفاده شده است که همان بهره وری مخارج دولت است و در قالب نظریه تولید و مدل اقتصادسنجی قابل برآورد عملی خواهد بود. سازماندهی مقاله به شرح ذیل است. بخش اول به مقدمه می پردازد. بخش دوم، رشد اقتصادی و منابع آن مورد بررسی قرار می گیرد که در آن نوسانات ادواری تولید ناخالص داخلی و عوامل موثر بر آن معرفی می شود، و برخی از نظریه های مهم درخصوص رابطه اندازه دولت با میزان بهره وری و رشد اقتصادی در کشورهای جهان مورد بررسی قرار می گیرد. بخش سوم، به اختصار ادبیات موضوع و تجارب کشورها مرور می شود. بخش چهارم، به روش شناسی، مدل مورد استفاده و ابعاد کاربردی آن اختصاص یافته است. در بخش پنجم نتایج تخمین توضیح داده می شود و خلاصه، نتیجه گیری و توصیه های سیاستی نیز در بخش پایانی مرور می شود.