حسین دهقانی سانیج - دانشیار پژوهش، بخش مهندسی آبیاری و زهکشی، موسسه تحقیقات فنی و مهندسی کشاورزی، کرج، ایران
محمد ذونعمت کرمانی - استادیار گروه مهندسی آب، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شهید باهنر کرمان، کرمان، ایران
رسول اسدی - عضو استعدادهای درخشان باشگاه پژوهشگران و نخبگان جوان دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرمان، کرمان، ایران

فاضلاب شهری از جمله منابع آب غیرمتعارف است که امکان استفاده از آن در آبیاری محصولات کشاورزی حائز اهمیت است. کاربرد این منابع آبی با روش­های آبیاری قطره­ای زیرسطحی به علت توجه به مسایل زیست محیطی بیش­تر توصیه شده است. در این تحقیق کاربرد فاضلاب تصفیه شده شهری توسط دو سیستم آبیاری شیاری و قطره­ای بر شاخص­های رشد و عملکرد ذرت­دانه­ای مورد بررسی قرار گرفت. در این آزمایش که به­صورت کرت­های خرد شده و در قالب طرح بلوک­های کامل تصادفی، ۴ تیمار (۱T= آبیاری شیاری با آب چاه، ۲T= آبیاری شیاری با پساب، ۳T= آبیاری قطره­ای با آب چاه و ۴T= آبیاری قطره­ای با پساب) و در سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی جوپار کرمان در دو سال زراعی ۱۳۸۹ و ۱۳۹۰ مورد مقایسه قرار گرفتند. نتایج نشان داد کاربرد پساب منجر به کاهش pH و افزایش آهن، روی و EC خاک مورد مطالعه شد. هم­چنین کاربرد پساب در سیستم آبیاری قطره­ای منجر به افزایش معنی دار عملکرد، کارایی مصرف آب، وزن هزار دانه و تعداد دانه در ردیف بلال نسبت به سایر تیمارها شده است. به طوری­که بیش­ترین مقادیر صفات مزبور که در تیمار ۴T به­دست آمدند، به­ترتیب ۲/۱۱ کیلوگرم در هکتار، ۴۴/۱ کیلوگرم بر مترمکعب، ۸۷/۳۰۳ گرم و ۴۹ عدد اندازه­گیری گردید. میزان صرفه­جویی آب در سیستم آبیاری قطره­ای نسبت به شیاری در حدود ۲۱۰۰ مترمکعب در هکتار بود، لذا سیستم آبیاری قطره­ای ضمن افزایش عملکرد می­تواند در کاهش آلودگی زیست محیطی ناشی از عناصر موجود در آب موثر باشد. 

آب چاه, آبیاری شیاری, آبیاری قطره ای, پساب و ذرت دانه ای