حسن علی آبادی - کارشناس ارشد مهندسی آبیاری و زهکشی، گروه مهندسی آب دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران
امین علیزاده - استاد آبیاری و زهکشی، گروه پژوهشی زیست محیطی خاوران، مشهد، ایران
عاطفه عرفانی - دانشجوی دکتری اقلیم شناسی، دانشگاه حکیم سبزواری، ایران

وضعیت آب در اکثر نقاط دنیا در حالت بحران است. افزایش بهره وری آب در کشاورزی یکی از راهکارهای موثر برای پایداری منابع آب می باشد. انرژی نیز یکی از مولفه های ضروری در بخش کشاورزی است که هزینه های مربوط به خود را داراست. جهت بالا بردن سود اقتصادی و پایداری منابع آب و انرژی در بخش کشاورزی از نمایه بهره وری استفاده می شود. بهره وری به معنای تولید بیش­تر به ازاء نهاده های ورودی( آب و انرژی و غیره) است. پژوهش انجام گرفته در مورد بهره وری آب و انرژی مصرفی(الکتریکی)، در تولید ذرت بذری می باشد، که به دلیل بالا بودن عملکرد آن، اهمیت و جایگاه این محصول استراتژیک در جهان، شناخته شده است. این پژوهش در مزرعه قادری(یکی از مزارع شرکت کشاورزی برکت، وابسته به کشت و صنعت جوین)، در سال۱۳۹۲ انجام گرفت. بهره وری ذرت بذری نسبت به آب و انرژی الکتریکی مصرفی در سه سیستم آبیاری نشتی، بارانی و قطره ای، مورد بررسی و مقایسه قرار گرفت. نتایج حاصل نشان داد که شاخص بهره وری آب آبیاری در تولید ذرت بذری برای سه سیستم آبیاری نشتی(فارو)، بارانی(سنترپیوت) و قطره ای(تیپ)، به ترتیب ۴۲/۰ ۴۶/۰ و ۴۷/۰کیلوگرم بذر ذرت بر مترمکعب آب و شاخص بهره وری انرژی الکتریکی مصرفی(برای پمپاژ و توزیع آب) نیز به­ترتیب ۶۸۲/۰ و۸۳۸/۰ و ۴۴۸/۰  کیلوگرم بذر ذرت در یک کیلووات ساعت انرژی الکتریکی می باشد. هم­چنین مشخص گردید که برخلاف تصور بهره وری انرژی الکتریکی مصرفی در سیستم بارانی بیش­تر از سیستم آبیاری نشتی و قطره ای می باشد. با توجه به پارامترهای بدست آمده، نتیجه گرفته می شود که درمجموع سیستم آبیاری بارانی(سنترپیوت) بهترین عملکرد از لحاظ آب و برق مصرفی در مقایسه با سیستم آبیاری فارو و قطره ای را دارا می باشد.  

آبیاری, انرژی, بهره وری, ذرت بذری