نفیسه ترکمانزاد - دانشجوی سابق کارشناسی ارشد رشته سازه های آبی، گروه مهندسی آب، دانشگاه ارومیه، ارومیه، ایران
بایرامعلی محمدنژاد - استادیار گروه مهندسی عمران، دانشگاه صنعتی قم، قم، ایران
جواد بهمنش - دانشیار گروه مهندسی آب، دانشگاه ارومیه، ارومیه، ایران

یکی از عوامل رسوب­گذاری مخازن سدها جریان­های گل­آلود است که با افزایش غلظت رسوبات معلق در رودخانه­های ورودی، وارد مخازن سدها شده و ظرفیت آب مخازن و عمر مفید سدها را کاهش می­دهند. گشودن دریچه­های تحتانی سد روش متداول تخلیه این جریان­ها می­باشد. در انجام این عملیات اطلاع از نحوه حرکت و زمان رسیدن این جریان ها به بدنه سد در مدیریت بهینه زمان باز و بسته شدن دریچه­ها نقش مهمی دارد. در این تحقیق، پیشروی جریان گل­آلود در مخزن سد سفیدرود با مدل Mike۳ در حالت مش­بندی نامنظم شبیه­سازی شد. نتایج نشان داد که با شروع سیلاب، اولین زبانه­های جریان گل­آلود از طریق شاخه شاهرود سریع­تر به سد رسیده و زمان باز شدن دریچه­ها را تعیین می­کند و معیار واسنجی مدل در نظر گرفته شد. بررسی پروفیل غلظت رسوبات معلق در مقاطع عرضی نشان داد که حداکثر غلظت در عمق اتفاق می افتد و با پیشروی به سمت سطح آب کاهش می­یابد و غلظت رسوبات در جریان گل­آلود ورودی از طریق رودخانه­های قزل اوزن و شاهرود به ترتیب kg/m۳ ۱۱/۱۰ و kg/m۳ ۵۲/۱۲ می­باشد و با رسیدن به سد تا kg/m۳ ۹۳/۳ کاهش می­یابد. نتایج پروفیل غلظت رسوبات معلق حاصل از مدل عددی با داده­های میدانی در سه مقطع عرضی مقایسه شد و اعتبارسنجی مدل انجام گرفت. مقادیر بالای ضریب تبیین و مقادیر کم­تر شاخص­های خطا، نشان از توانایی مدل در شبیه­سازی جریان گل آلود در مخزن سد سفیدرود دارد.

جریان های گل آلود, رسوبگذاری مخازن, سد سفیدرود, شبیه سازی عددی