آنالیز عملکرد آبیاری و بیلان آب در سطح شبکه آبیاری (مطالعه موردی : شبکه حمودی خوزستان)

تشخیص مدیریت آب در سطح شبکه آبیاری برای مدرن­سازی طرح­های آبیاری و افزایش متعاقب در راندمان تخصیص و کاربرد آب ضروری است. هدف این تحقیق ارزیابی عملکرد کلی شبکه­ حمودی در سطح  ۳۰۷۹ هکتار می­باشد. ورودی­های آب (آبیاری، بارش، آزادسازی­های کانال) و خروجی­ها (تبخیر تعرق واقعی محصول، زهکشی سطحی خروجی و نشت از کانال انتقال) در طی سال­های هیدرولوژیکی ۱۳۸۵ تا ۱۳۸۸ اندازه­گیری یا برآورد شدند. متوسط سالانه خروجی­های آب در شبکه­ حمودی ۱۶% بیش­تر از ورودی­های آب بودند، که احتمالا ناشی از نشت کانال و جریان­های زیرزمینی جانبی از اراضی مجاور شبکه است. عملکرد آبیاری در سطح منطقه ضعیف بود (میانگین ضریب استفاده مصرفی۸۸-۱۳۸۵ برابر ۴۴% بود)، که این مسئله بیش­تر به خاطر راندمان­های پایین توزیع (DE) (۶۸%)  و مزرعه (ICUCf)(۵۳%) برای فصل­های آبیاری ۸۸-۱۳۸۵ است. بنابراین، علی­رغم حجم زیاد آب آبیاری، ET واقعی منطقه ۱۹% کم­تر از حداکثر مقدار  قابل دسترس بود، نشان­دهنده این است که گیاهان تحت تنش بوده و کم­تر ازحداکثر عملکرد،محصول می­دهند. ارزیابی با روش نئوکلاسیک بیانگر آن بود که راندمان خالص (۷۷%) و موثر (۶۵%) بیش­تر از راندمان کلاسیک (۵۳%) در سامانه­های سطحی بود. نتایج به­دست آمده در این تحقیق نشان داد که راندمان موثر بیان بهتری در مورد مناسب بودن مدیریت آبیاری در مقیاس مزرعه و نحوه انجام آبیاری دارد، در حالی که راندمان خالص تنها مفهوم استفاده مجدد از تلفات مفید را در مقیاس مکانی بزرگ­تر از مزرعه لحاظ می­کند. کاهش­های پتانسیل در تخصیص آب برای سه مقدار ICUC (۶۵، ۷۵ و ۸۵%) و دو سناریوی مدرن­سازی (I وII) آنالیز شد. در سناریوی I، که هدف رسیدن به ET و عملکرد محصول حداکثر بود، تخصیص آب می­توانست از صفر تا ۲۳% تخصیص موجود کاهش یابد. در سناریوی II که هدف رسیدن به حفاظت حداکثر آب تحت ET حقیقی و عملکرد محصول بود، کاهش­ها در تخصیص آب می­توانست بیش­تر باشد (از ۳۱ تا ۴۷% تخصیص  موجود). بنابراین، حجم­های معنی­داری از آب می­تواند در اصلاح این منطقه با افزایش راندمان توزیع و به­ویژه راندمان آبیاری مزرعه نگهداری شود. 

Keywords:

شبکه آبیاری , راندمان آبیاری , ضریب استفاده مصرفی آبیاری (ICUC) و حفاظت آب