کمی کردن تنش ناشی از فعالیت های انسانی بر منابع آب زیرزمینی حوضه آبریز کرخه

در دهه­های اخیر، افزایش چشم­گیر جمعیت و به تبع آن گسترش فعالیت­های اقتصادی، صنعتی و تغییر کاربری اراضی، منجر به اثرات گسترده بر امنیت منابع آب شده و مشکلات زیست- محیطی فراوانی را در نقاط مختلف جهان به وجود آورده است. به منظور مدیریت منابع آب به شیوه­ی پایدار، کمی کردن میزان تاثیر فعالیت­های انسانی بر موجودیت منابع آب به جهت کنترل عرضه و تقاضا، افزایش امنیت غذایی ضروری به نظر می­رسد. مطالعه حاضر با این هدف و به منظور ارایه یک شاخص ساده و کاربردی بر اساس پارامترهای معادله بیلان آب آبخوان، انجام شد. این شاخص بر پایه حجم مقادیر ورودی (hin) و خروجی (hout) انسانی به/یا از آبخوان و برای چهار رژیم مصرف آب شامل رژیم با حاکمیت طبیعی، رژیم با حاکمیت انسان، رژیم با زیادی آب و رژیم با کمبود آب تعریف شده است. پس از مشخص شدن وضعیت آبخوان­های حوضه بر اساس این روش و نیز محاسبه میزان اضافه برداشت آب در هریک از آبخوان­ها، به منظور بررسی امکان جابجایی مناطقی که رژیم کمبود آب را تجربه کرده­اند به منطقه با مصرف طبیعی آب، دو سناریوی سازگاری، تعریف و به کار گرفته شد. نتایج نشان داد که %۵۰ از آبخوان­های حوضه کرخه در دوره مورد مطالعه به شدت تحت تاثیر فعالیت­های انسانی بوده­اند. بیش­ترین مقدار برداشت انسانی (۴۷۱ میلی­متر بر سال) حوضه و در واقع حداکثر اضافه برداشت نسبت به ورودی طبیعی، مربوط به آبخوان اسدآباد بوده است. بر اساس دو سناریوی سازگاری در نظر گرفته شده، با کاهش ۱۰ تا ۳۰ درصدی فعالیت­های انسانی، حرکت از منطقه کمبود آب به منطقه با مصرف طبیعی آب را می­توان در بسیاری از آبخوان­های این حوضه انتظار داشت.

Keywords:

آب برگشتی , آبخوان , اضافه برداشت آب , امنیت غذا , تنش انسان منشا