علی طاهری امیری - دانشجوی دکتری گروه مهندسی آب، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری
محمدعلی غلامی سفیدکوهی - گروه مهندسی آب دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی، ساری، ایران
محمود رائینی سرجاز - استاد گروه مهندسی آب، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری

استفاده بهینه از نهاده­های کشاورزی بـه­ویـژه آب باعـث توسعه کشاورزی پایدار و امنیت غذایی خواهد شـد. از این رو، مدیریت مناسب رطوبت خاک و استفاده ازشیوه های جدید بـرای حفـظ و افـزایش ظرفیـت نگهـداری رطوبـت خــاک حایز اهمیــت است. این پژوهش با بررسـی اثرمدیریت آبیــاری به همراه تزریق ژل فراجاذب و مواد آلی بر عملکـرد کمی و کیفی و کارایی مصرف آب پرتقال رقم تامسون انجام شد. آزمایش به صورت کرت های دو بار خرد شده در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در قطعه باغی در شهرستان میان­درود واقع در استان مازندران طی سال های ۱۳۹۴ و ۱۳۹۵ اجرا شد. سه مدیریت آبیاری ۱۰۰، ۷۵ و ۵۰ درصد نیاز آبی گیاه به عنوان عامل اصلی و دو عمق تزریق ژل ۳۰ و ۶۰ سانتی متر به عنوان عامل فرعی و سطوح مواد آلی و فراجاذب شامل استفاده ازفرا جاذب، مواد آلی ورمی کمپوست، ترکیب مواد آلی وفراجاذب و شاهد (عدم مصرف) به عنوان عامل فرعی – فرعی بودند. نتایج نشان داد که بیش­ترین وزن و حجم میوه برای مدیریت آبیاری ۱۰۰ درصد نیاز آبی گیاه و تزریق ژل در عمق ۳۰ سانتی متر به دست آمد. هم­چنین، بیش­ترین قطر، وزن و حجم میوه برای مدیریت آبیاری ۱۰۰ درصد نیاز آبی گیاه با مصرف توام و ترکیبی سوپرجاذب و ورمی کمپوست حاصل شد. طبق یافته ها در اثرمتقابل تیمارها رابطه عکس بین قطر، وزن و حجم میوه با مواد جامد محلول (درصد TSS) مشاهده شد. طبق یافته ها اثرمتقابل سه گانه تیمارها با کاهش مصرف آب بر اساس نیاز آبی گیاه طول شاخه جوان، سطح برگ، pH، چگالی رشد، کارایی مصرف آب، عملکرد درخت و عملکرد در هکتار کاهش معنی داری را نشان دادند که اثر منفی آن در شرایط تزریق ژل در عمق ۶۰ سانتی متر و عدم مصرف مواد آلی بیش­تر بود. بالاترین میزان کارایی مصرف آب (۱۴/۱۶ کیلوگرم بر مترمکعب) مربوط به مدیریت آبیاری ۱۰۰ درصد نیاز آبی با تزریق ژل در عمق ۳۰ سانتی متر و مصرف ترکیبی سوپرجاذب و ورمی کمپوست حاصل شد. هم­چنین، حداکثر عملکرد درخت برای مدیریت آبیاری ۱۰۰ درصد نیاز آبی گیاه با تزریق ژل در عمق ۳۰ سانتی متر با مصرف سوپرجاذب، ورمی کمپوست و مصرفی ترکیبی هر دو ماده تولید شد. بیش­ترین عملکرد در هکتار درمدیریت آبیاری ۱۰۰ درصد نیاز آبی گیاه با تزریق ژل در عمق ۳۰ سانتی متر با مصرف ورمی کمپوست و مصرف ترکیبی سوپرجاذب و ورمی کمپوست (به ترتیب ۰۳/۴۴ و ۴۶ تن در هکتار) به دست آمد. با توجه به یافته ها می توان بیان کرد که استفاده ترکیبی از سوپرجاذب و ورمی کمپوست می تواند با افـزایش ظرفیـت نگهـداری رطوبـت خــاک به افزایش کارایی مصرف آب و در نتیجه بهبود عملکرد کمی و کیفی پرتقال شود.

بهره وری آب, درصد TSS, عملکرد, نیاز آبی, ورمی کمپوست