کیومرث روشنگر - دانشیار دانشکده مهندسی عمران، دانشگاه تبریز
غزاله نساجی متین - کارشناسی ارشد مهندسی عمران گرایش آب و سازه های هیدرولیکی، دانشگاه تبریز

به منظور انتقال آب از یک سمت خاک­ریز به سمت دیگر آن از سازه­های به­ نام کالورت استفاده می­شود. کالورت­ها در انواع مقاطع هندسی مختلف کاربرد داشته و علی­رغم ظاهر ساده آن­ها طراحی این سازه­ها نیاز به انجام محاسبات دقیق داشته و عملکرد آن­ها از پارامترهای مختلفی تاثیر می­پذیرد. تخمین دقیق افت انرژی در کالورت نقش مهمی در طراحی بهینه سیستم­های کالورت دارد. در این مقاله برای مدل­سازی ضریب افت انرژی موضعی در کالورت­ها با هندسه­های مختلف (دایروی و مستطیلی شکل)، جهت شبیه­سازی و تخمین ضریب افت انرژی موضعی، مدل­های متعدد با ورودی­های مختلفی تعریف گردید و نتایج حاصله ۱- کارایی روش برنامه­ریزی بیان ژن (GEP) را در تخمین ضریب افت انرژی موضعی سیستم­های کالورت به اثبات رسانید، ۲- مشخص گردید که مدل با پارامترهای ورودی (Fr, θ) در تخمین ضریب افت انرژی موضعی ناشی از وجود خم در مسیر و مدل با پارامترهای ورودی (Fr,  ) در تخمین ضریب افت انرژی موضعی ناشی از دهانه ورودی دارای بیش­ترین دقت هستند. معیار­های ارزیابی (R,DC,RMSE) در مدل برتر تست مربوط به پیش­بینی ضریب افت موضعی ناشی از وجود خم در مسیر برابر (۰۷۴/۰، ۹۴۳/۰، ۹۷۲/۰) و معیارهای ارزیابی در مدل برتر تست مربوط به پیش­بینی ضریب افت موضعی ناشی از دهانه ورودی برابر با (۰۴/۰، ۹۲/۰، ۹۶۲/۰) می­باشد. هم­چنین مطابق با نتایج آنالیز حساسیت، پارامتر θ در تخمین ضریب افت انرژی موضعی ناشی از وجود خم در مسیر و پارامتر  در تخمین ضریب افت انرژی موضعی ناشی از دهانه ورودی بیش­ترین تاثیر را داشتند.

برنامه ریزی بیان ژن, ضریب افت انرژی موضعی, کالورت, مدل های هوشمند