علی قدمی فیروزآبادی - استادیار پژوهش بخش تحقیقات فنی و مهندسی کشاورزی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان همدان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی،
سید محسن سیدان - استادیارپژوهش بخش تحقیقات اقتصادی،اجتماعی وترویج کشاورزی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان همدان، سازمان تحقیقات،آموزش وترویج کشاورزی، همدان، ایران
حسین دهقانی سانیج - دانشیار پژوهش، موسسه تحقیقات فنی و مهندسی کشاورزی ، کرج، ایران

این پروژه به منظور بررسی بهره وری مصرف آب آبیاری و تحلیل اقتصادی تولید محصول سیب زمینی در دشت بهار استان همدان اجرا شد. به این منظور ۶۱ مزرعه سیب زمینی که تحت سیستم های آبیاری بارانی و جویچه ای بودند، انتخاب و بررسی شدند. حجم آب مصرفی در مزاراع مورد مطالعه با اندازه گیری دبی منبع آبی (با استفاده از فلوم های wsc)، دبی آبپاشها، ساعت آبیاری در هر نوبت و تعداد کل آبیاری محاسبه شد. تحلیل اقتصادی تولید سیب زمینی با در نظر گرفتن دو حالت کمک های بلاعوض دولت و بدون در نظر گرفتن کمک های دولتی در اجرای سیستم های آبیاری بارانی انجام شد. میانگین حجم آب مصرفی و بهره وری مصرف آب آبیاری در سیستم های آبیاری جویچه ای و بارانی به ترتیب ۱۴۱۹۴ و ۲/۸۲۳۳ مترمکعب در هکتار و ۱/۳ و ۵/۶ کیلوگرم بر مترمکعب برآورد شد. به این ترتیب سیستم آبیاری بارانی با کاهش ۴۲ درصدی در آب مصرفی، باعث افزایش ۱۱۰ درصدی بهره وری مصرف آب شده است. تحلیل اقتصادی نتایج نیز نشان داد که ارزش حال منافع خالص زراعت سیب زمینی در شرایط استفاده از سیستم آبیاری بارانی در شرایط کمک های بلاعوض دولت و بدون کمک های دولتی نسبت به روش آبیاری نشتی به ترتیب ۳۶۹۹۴۱ و ۳۰۴۲۶۲ هزار ریال بیشتر است. نسبت منفعت به هزینه در سیستم آبیاری بارانی در شرایط کمک های بلاعوض دولت و بدون کمک های دولتی به ترتیب ۱/۳ و ۹/۲ است. این شاخص در مزارع با سیستم آبیاری نشتی ۸/۲ تعیین شد. میزان درآمد ناخالص و درآمد خالص در دو روش آبیاری بارانی و جویچه ای به ترتیب ۳۶۰۵۰۰ ، ۳۰۴۱۵۰ و ۲۴۳۳۵۵، ۱۹۹۹۹۲ هزار ریال تعیین شد.

آب مصرفی, درآمد خالص, عملکرد, نسبت منفعت به هزینه, نیاز آبی