روش ترکیبی تصمیم گیری چندمعیاره تاپسیس با آنتروپی برای رتبه بندی کیفیت و ریسک آلودگی آب های زیرزمینی

در این مطالعه، کیفیت شرب آب زیرزمینی ۳۶ چاه واقع در آبخوان شهربابک و رتبه بندی چاه های آب با استفاده از دو روش شاخص کیفیت آب (WQI) و روش جدید ترکیبی TOPSIS با تئوری آنتروپی (ETOPSIS) بررسی شده است. در فرآیند محاسبه WQI، معمولا از وزن های تجربی برای هر پارامتر شیمیایی استفاده می شود و پارامترهای دارای وزن های کم و غلظت های زیاد و یا برعکس، ارزش ارزیابی را کاهش می دهند و به همین دلیل روش ترکیبی ETOPSIS تدوین شده است. در روش ETOPSIS، وزن هر پارامتر با روش وزن دهی آنتروپی محاسبه و با نرمال سازی همه پارامترهای شیمیایی مورد استفاده، تاثیر همه پارامترها در رتبه کیفی چاه ها لحاظ می شود. همچنین در این مطالعه، اولویت بندی ریسک آلودگی چاه ها با استفاده از دو متغیر توالی زمانی هفت ساله آلودگی و احتمال آلودگی انجام شده است. با توجه به نتایج WQI بر اساس استاندارد ۱۰۵۳، بیش از ۸ و ۱۷ درصد چاه-ها به ترتیب در طبقات عالی و خوب قرار گرفتند. با روش ETOPSIS، چاه شماره ۱۱ در رتبه اول کیفیت آب (۹۵/۰ TC=) قرار گرفت و کمترین ریسک آلودگی را نشان داد اما با روش WQI، این چاه در رتبه چهارم و طبقه خوب (۴/۵۴ WQI=) قرار گرفت. بررسی پارامترهای شیمیایی، صحت نتایج ETOPSIS را تایید کردند. محاسبات وزن دهی آنتروپی نشان دادند که پارامترهای غلظت منیزیم و بی کربنات با وزن ۱۷/۰ بیشرین تاثیر و پارامتر اسدیته با وزن ۰۵/۰ کمترین اثر را بر رتبه بندی ETOPSIS در آبخوان مورد مطالعه دارند. ریسک آلودگی در قسمت های شرقی منطقه کم و با حرکت به سمت غرب و جنوب غربی، ریسک آلودگی زیاد و خطرناک شد. رتبه های ریسک آستانه ۵۰ درصد آلودگی حاصل از WQI و ETOPSIS با ضریب تعیین ۹۵۱/۰ به یکدیگر همبسته بودند. طبق نتایج، کاربرد ETOPSIS می تواند نتایج مفید و قابل اطمینان تری نسبت به WQI بدست دهد و قابل توصیه در مناطق دیگر است.

Keywords:

آبخوان شهربابک , اولویت بندی , پهنه بندی , توالی زمانی آلودگی , شاخص کیفیت آب