حجت الله یونسی - گروه مهندسی آب دانشگاه لرستان
حسین یوسفی سهزابی - عضو هیات علمی دانشگاه تهران
آزاده ارشیا - گروه آبخیزداری، دانشگاه لرستان
یزدان یاراحمدی - دانشگاه کاشان - دانشکده منابع طبیعی و علوم زمین - گروه آبخیزداری

برآورد رواناب حاصل از بارش های جوی اهمیت خاصی در مطالعات هیدرولوژی، مدیریت حوزه های آبخیز و حفاظت آب وخاک دارد. جهت مدیریت کارآمد حوضه ها نیاز به بررسی کارایی مدل های هیدرولوژیکی بیش ازپیش مشهود است. بسته نرم افزاری RRL جهت شبیه سازی روابط بارش رواناب حوضه ها طراحی شده است و شامل پنج زیر مدل مفهومی می باشد. در این پژوهش از مدل های مفهومی AWBM ، SACRAMENTO، SIMHYD، SMAR و TANK برای حوزه آبخیز دشت سیلاخور (ایستگاه رحیم آباد) استفاده شد. از داده های روزانه بارش، تبخیر و دبی در دوره آماری ۱۹۹۸ تا ۲۰۱۸ استفاده شد. برای تمام مدل های مفهومی از سال ۱۹۹۸ تا ۲۰۰۰ به عنوان دوره تعادل سنجی، از سال ۲۰۰۱ تا ۲۰۱۳ به عنوان واسنجی و از سال ۲۰۱۴ تا ۲۰۱۸ به عنوان دوره صحت سنجی انتخاب شد. در مدل SIMHYD ضریب ناش- ساتکلیف در روش بهینه ساز جست وجوی مستقیم در مرحله واسنجی و صحت سنجی به ترتیب ۷۰/۰ و ۶۸/۰ بدست آمد که نشان دهنده توانایی نسبی این مدل در شبیه سازی رواناب در بین سایر مدل ها است. در مدل TANK در مرحله واسنجی و صحت سنجی با استفاده از روش الگوریتم ژنتیک به ترتیب ۴۷/۰ و ۴۴/۰ به دست آمد که کم ترین کارایی را بین مدل ها داشت. نتایج نشان داد که در بین روش های مختلف بهینه سازی، روش بهینه ساز جست وجوی مستقیم نتایج بهتری را ارائه می دهد.

الگوریتم ژنتیک, بارش رواناب, بسته نرم افزاری RLL, بهینه سازی, دشت سیلاخور