بررسی نیاز آبی زراعی تحت ترکیبی از سناریوهای تغییر اقلیم، افزایش بازده آبیاری، تغییر الگوی کشت و توسعه کشت ارقام زودرس، مطالعه موردی: دشت همدان-بهار

تغییر اقلیم به واسطه اثرگذاری بر نیاز آبی محصولات زراعی، از موضوعات چالشی مورد تحقیق محققان علم آبیاری است. در این پژوهش اثر تغییر اقلیم بر دمای حداکثر، حداقل، بارندگی و نیاز آبی ۱۲ محصول زراعی گندم، یونجه، سیب زمینی، جو، سیر، خیار، هندوانه، کدو آجیلی، چغندرقند، کلزا، ذرت دانه ای و لوبیا در دشت همدان-بهار بررسی و روند تغییرات آن ها تا سال ۲۰۵۰ میلادی مطالعه گردید. اثرات اعمال و عدم اعمال راهبردهای تطبیقی افزایش بازده آبیاری، تغییر الگوی کشت و توسعه کشت ارقام زودرس و میان رس زراعی در ترکیب با سناریوهای تغییر اقلیم بین سال های آبی ۱۴۲۸–۱۳۹۹ مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد بدون اعمال راهبردهای تطبیق، نیاز خالص آبیاری نسبت به آمارهای موجود، بین ۳/۹۸ تا ۸/۳۸ درصد افزایش خواهد داشت. افزایش بازده آبیاری تا مقدار پتانسیل آن، به طور متوسط باعث کاهش ۱۹/۲۳ درصدی نیاز ناخالص آبیاری می گردد. اجرای راهبرد تغییر الگوی کشت نیز با حذف محصولات پرآب بر هم چون یونجه و توسعه کشت محصولاتی نظیر کلزا به طور متوسط موجب کاهش ۱۰/۹ درصدی نیاز خالص آبیاری می گردد. کشت جایگزین ارقام زودرس و میان رس سیب زمینی و توسعه کشت ارقام زودرس ذرت دانه ای نیز به طور متوسط باعث کاهش ۸/۸۶ درصدی نیاز خالص آبیاری می شود. هم چنین مقایسه نتایج نشان داد اعمال کلیه راهبردهای فوق به طور متوسط ۳۴/۰ درصد از نیاز ناخالص آبیاری می کاهد. لذا پیشنهاد می شود برای تطبیق با شرایط اقلیمی آتی، هر سه راهبرد فوق مدنظر مدیران اجرائی و کشاورزان قرار گیرد.

Keywords:

نیاز خالص آبیاری , نیاز ناخالص آبیاری , تغییر اقلیم , آبیاری تحت فشار , راهبرد تطبیق