حبیب الله صابری - گروه علوم کشاورزی. دانشکده کشاورزی. دانشگاه آزاد اسلامی واحد مشهد. مشهد. ایران
سید محسن نبوی کلات - گروه اگرو تکنولوژی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد مشهد، مشهد ایران
رضا صدرآبای حقیقی - گروه آگروتکنولوژی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد مشهد، مشهد ایران

به منظور مطالعه اثر کم آبیاری و رقم بر عملکرد و اجزای عملکرد سویا آزمایشی مزرعه ای در مرکز تحقیقات کشاورزی اردوخان استان هرات افغانستان (طول جغرافیایی "۴۹ '۱۱ °۶۲ و عرض جغرافیایی "۳۵ '۲۰ °۳۴) در سال زراعی ۹۷-۱۳۹۶ اجرا شد. آزمایش به صورت کرت های خرد شده (اسپلیت پلات) در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در ۳ تکرار انجام شد. کم آبیاری در سه سطح شامل (۷۰ (بدون تنش)، ۹۰ (تنش ملایم) و ۱۱۰ (تنش شدید) میلی متر تبخیر از تشتک کلاس A) به عنوان عامل اصلی و رقم در چهار سطح شامل (گلوی، استاین، هانگ و ال دی۰۴) به عنوان عامل فرعی در نظر گرفته شد. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که کم آبیاری تاثیر معنی داری بر تعداد غلاف در گیاه، تعداد دانه در غلاف، وزن ۱۰۰ دانه، عملکرد بیولوژیک، عملکرد دانه و شاخص برداشت داشت. اثر رقم بر تمام صفات و اثر متقابل دو عامل تنها بر وزن ۱۰۰ دانه معنی دار بود. نتایج نشان داد که کم آبیاری در ۱۱۰ میلی متر تبخیر (تنش شدید) سبب کاهش معنی دار صفات شد. کمترین تعداد غلاف در گیاه (۸/۱۰۹ غلاف)، تعداد دانه در غلاف (۴/۲ دانه)، وزن ۱۰۰ دانه (۲۷/۱۵ گرم)، عملکرد بیولوژیک (۷۳۶۳ کیلوگرم در هکتار)، عملکرد دانه (۲۸۹۹ کیلوگرم در هکتار) و شاخص برداشت (۵/۳۵%) در ۱۱۰ میلی متر تبخیر به دست آمد. میانگین صفات در ۷۰ (بدون تنش) و ۹۰ میلی متر تبخیر (تنش ملایم) فاقد تفاوت معنی دار بود. رقم ال دی۰۴ به دلیل داشتن حد مطلوبی از اجزای عملکرد، دارای بیشترین عملکرد دانه (۳۷۹۳ کیلوگرم در هکتار) بود. ضرایب همبستگی ساده صفات نشان داد که عملکرد دانه دارای همبستگی مثبت و معنی دار با عملکرد بیولوژیک، تعداد غلاف در گیاه، ارتفاع گیاه و تعداد دانه در غلاف بود. بر اساس این نتایج، کم آبیاری تا سطح ۹۰ میلی متر تبخیر می تواند مورد توجه قرار گیرد.

تنش شدید, تنش ملایم, عملکرد بیولوژیک, عملکرد دانه