جمشید روستا - دانشیار گروه تاریخ دانشگاه شهید باهنر کرمان
محمد میرزایی بادیزی - دانش آموخته کارشناسی ارشد تاریخ ایران اسلامی دانشگاه شهید باهنر کرمان

با تاملی در منابع تاریخی عصر ایلخانی، تیموری و به­ویژه تواریخ محلی ایالات جنوب کشور خصوصا کرمان طی قرون هفتم تا نهم هجری، به­طور مکرر به نام دو قوم اوغانی و جرمانی (جرمایی) برمی­خوریم. اقوامی که در چالش­های سیاسی نظامی فراوانی نقش داشته و در منابع یاد­شده از درگیری­های آنان با حکام قراختایی و مظفری کرارا گزارش شده است. به­رغم نقش سیاسی و نظامی مهم و تاثیرگذار اقوام مذکور در برهه­ای از تاریخ ایران و به­ویژه ایالت کرمان، پیشینه و خاستگاه این دو قوم، مغفول باقی مانده و ریشه اصلی نژادی آنها هنوز بر کسی روشن نیست. بر همین اساس نوشتار حاضر با کاربست روش تحلیلی و با استفاده از داده­های موجود در منابع کتابخانه­ای بر آن است تا ضمن واکاوی پیشینه و خاستگاه اقوام مذکور، ریشه نژادی آنان را نیز مورد مداقه قرار دهد. نتایج به­دست آمده حاکی از آن است که اوغان­ها -که پژوهشـگران امروزی افغان تلاش دارند آنها را اجداد افغان­های امروزی بدانند-به نقل اکثر منابع تاریخی در ارتفاعات سلیمان در شمال­غربی پاکستان امروزی سکونت داشته­اند و در نزدیکی آنها در ناحیه شمالی کوه­های سلیمان و غرب رودخانه سند منطقه­ای به نام کرمان و یا جرمان (جرما) بوده که احتمالا خاستگاه جرمانیان است، اگرچه این فرضیه را نیز نمی­توان رد کرد که ممکن است این اقوام از مهاجران مغول و یا ترک بوده و همزمان با حمله چنگیزخان به ایران، به این نواحی کوچیده باشند.

هزاره, اوغان, جرمان, کرمان, مغول