فرج الله احمدی - دانشیار گروه تاریخ دانشگاه تهران
ابوالفضل سلمانی گواری - دانش آموخته دکترای تاریخ اسلام دانشگاه تهران
شهاب الدین سمنان - دانش آموخته کارشناسی ارشد تاریخ اسلام دانشگاه تهران

بغداد بیش از پنج قرن مرکز خلافت جهان اسلام بود که در سال ۶۵۶ ه‍. به دست مغولان سقوط نمود، لذا این حادثه مهم ترین رخداد تاثیرگذار در تحولات سیاسی آن عصر به شمار می­رود. راهبردهای نظامی امپراتوری مغولان آن­ها را قادر ساخت تقریبا تمام قاره آسیا و بخش هایی از شرق اروپا را زیر سلطه خود درآورند؛ آن­ها فناوری های مفیدی را برای حمله به استحکامات از فرهنگ های دیگر اقتباس و کارشناسان فنی خارجی را در ساختارهای نظامی خود وارد کردند. این ساختار نظامی بسیار انعطاف پذیر بود و به ارتش مغول اجازه می داد تا به صورت گروه­های گسترده حمله کرده تا دشمن را محاصره نمایند یا آن­ها را به کمین سوق دهند تا بتوانند یک ارتش فراری و شکست خورده را از بین ببرند. در همین راستا، پژوهش حاضر درصدد پاسخ به این پرسش است که راهبردهای نظامی مغولان چه تاثیری در سقوط بغداد داشته است؟ این تحقیق به روش توصیفی تحلیلی راهبردهای نظامی مغولان در تسخیر بغداد را مورد ارزیابی و تحلیل قرار خواهد داد. یافته های این پژوهش حاکی از آن است که سازمان­های نظامی و استراتژی­هایی که آن­ها اعمال نمودند، نقش بسیار مهمی در سقوط بغداد بعد از پنج قرن مرکزیت دارالخلافه داشته است. استفاده از ادوات نظامی سبک، منجنیق (دیوارکوب)، پیکارهای نامنظم، استفاده از نگاه مشورتی و ارزیابی تفکر عوام و خواص با مسئله سقوط، تعقیب و گریز و حرکت به صورت چندجانبه مهم ترین عامل موفقیت مغولان بوده است.

راهبرد نظامی, مغولان, بغداد, خلافت عباسی, سقوط