توسعه فضاهای عمومی در شیراز نیمه اول قرن هفتم هجری و نقش آن در تکوین مدارای مدنی

اگرچه شیراز در دوره آل بویه صاحب آبادانی و آوازه­ای قابل توجه شد اما به روزگار دولت سلغریان بود که موقعیتی خاص در میان شهرهای ایران یافت؛ زیرا به روزگار اتابک سعد و فرزندش اتابک ابوبکر که در پی گسترش قلمرو خوارزمشاهیان و سپس تهاجمات مغولان، شهرهای بزرگ سخت در معرض آسیب قرار گرفتند، شیراز امن و آباد باقی ماند و شاهد رونق ساخت وساز اماکن عمومی بود. هرچند در یک ارزیابی شتاب زده چنین شرایطی را به در امان ماندن فارس از تهاجم مغولان در پی تسلیم در برابر آنان دانسته اند، اما واقعیت آن است که این ایالت چندان هم مصون از تندباد حوادث نبوده است؛ ولی به دلیل حضور صوفیان و قاضیان، اهل مدارا از یک سو، فرهنگ رواداری در میان مردمان گسترش یافته بود و هم آنکه اقدامات عمرانی عام­المنفعه با هدف کار خیر در داخل شهر که موجب توسعه فضاهای عمومی شد نیز نقش مهمی در تداوم مدارای مدنی در آن شهر داشته است. این اندیشه نه تنها از طرف صاحبان ثروت و قدرت بلکه دارندگان منزلت و معرفت همچون شیخ روزبهان و شیخ سعدی نیز ترویج شده است. در این پژوهش رابطه میان فرهنگ شهری و توسعه کالبدی شهر از طریق ایجاد فضاهای عمومی به عنوان پدیده­ای درونزا در شهر شیراز قرن هفتم با روش توصیفی و تحلیل مورد بررسی قرار گرفته است.

Keywords:

مباحات عامه , مدارا , سلغریان , شیراز , سده هفتم هجری