مریم عزیزیان - استادیار تاریخ دانشگاه فردوسی مشهد
زینب امیدیان - استادیار تاریخ تشیع دانشگاه حکیم سبزواری

اخباریان دو قرن نخست هجری تاثیرات ماندگاری در تاریخ­نگاری اسلامی و فهم مسلمانان قرون بعد از وقایع تاریخی برجای گذاشتند. عامر شعبی (۱۰۵-۲۸) یکی از این اخباریان است که علاوه بر شهرت در فقه و حدیث در حوزه تاریخ نیز، مورد توجه فراوان مورخان اسلامی قرار گرفت. از او روایت­های متناقض و متضادی در مورد حوادث و شخصیت­های موثر جهان اسلام باقی مانده­ است. شناخت و تحلیل چرایی این تناقض­ها در روایات شعبی مساله این پژوهش است. روش به­کاررفته توصیفی تحلیلی است. نتیجه نشان می­دهد روایات ابوعمرو به دنبال تحولات اجتماعی و سیاسی کوفه و منافع اشراف قبیله همدان و شخص وی تغییر کرد. این تغییرات در سه پرده مشاهده می­شود. در پرده نخست (۶۶-۲۸)، متاثر از محیط پرورش کودکی رنگ­وبوی تشیع علوی در اخبار شعبی کاملا نمودار است. پرده دوم زندگی عامر با جدایی او از قیام مختار (۶۶) شروع شده و تا شورش ابن­اشعث (۸۱) ادامه یافت. در این مرحله، او تحت­تاثیر عوامل ارتقای جایگاه فقاهتی و اشرافی و واکنش به رشد غالیان از شیعیان فاصله گرفت. ازین­رو، روایت­های ابوعمرو ضد شیعی شد هرچند هنوز، طرفدار حضرت علی (ع) بود. شکست ابن­اشعث (۸۴) پرده سوم زندگی او را رقم زد. شعبی با سرسپردگی به امویان، اخباری در طرفداری از آن­ها و بر ضد حضرت علی (ع) نقل کرد.

کوفه, حضرت علی (ع), تاریخ نگاری اسلامی, اخباری, شعبی