سیروس نصراله زاده - دانشیار پژوهشکده زبان شناسی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی

کتیبه های خصوصی بخش مهمی از مجموعه کتیبه های دوره ساسانی است که تا قرن های نخستین هجری ادامه یافته است. یک بخش مهم این کتیبه ها گورنوشته ها هستند که در خصوص تدفین زردشتی در اواخر دوره ساسانی و آغاز اسلام در ایران اطلاعات مهمی در بر دارند. اکثریت این گورنوشته ها در فارس یافته شده است. علاوه بر فارس، در یاسوج، شیان چین، استانبول نیز این گورنوشته ها یافته شده است. برخی از این گورنوشته ها تاریخدارند. یکی از این گورنوشته های مهم کتیبه اقلید است که مربوط به اواخر دوره ساسانی است و دربردارنده اطلاعات مهمی درباره بعضی از مقامات و مناصب اواخر دوره ساسانی و تنوع تدفین در آن زمان است. عنوان صاحب آن مرزبان است و حاکم بیشاپور بوده است؛ پس از مرگش در اقلید دفن شده است که محتملا موطن او بوده است. این کتیبه آخرین کتیبه تاریخدار پیش از سقوط ساسانیان است. تاریخ آمده بر آن، که مربوط به سلطنت یزدگرد سوم است، چنین است: روز خور (یازدهم) و ماه (دوازدهم) ماه آبان سال ششم سلطنت یزدگرد، برابر ماه فوریه ۶۳۸ م.

کتیبه های ساسانی, گورنوشته, اقلید, تدفین, شبستان, مرزبان