موسی غنچه پور - استادیار زبان شناسی دانشگاه فرهنگیان، گروه زبان و ادبیات، تهران، ایران.
شهلا رقیب دوست - دانشیار دانشگاه علامه طباطبایی، گروه زبان شناسی، تهران، ایران.

پژوهش حاضر چگونگی پردازش واژه های مرکب غیرفعلی هسته آغازین و هسته پایانی اسم- اسم و تاثیر نقش هسته نحوی و جایگاه سازه در پردازش آنها را در زبان فارسی از طریق تکالیف نامیدن در مواجهه و تکرار شنیداری در بیماران زبان پریش بروکا بررسی می کند. سه بیمار زبان پریش بروکا (دو مرد و یک زن) در تکلیف نامیدن، به هنگام مواجهه با تصویر آنها را نام می بردند و در تکلیف تکرار، بعد از شنیدن اسم های ساده و مرکب، آنها را تکرار می کردند. محرک های این دو تکلیف شامل ۴۰ اسم (۲۰ اسم ساده و ۲۰ اسم مرکب) و تصاویر مربوط به آنها بود که با استفاده از خطوط سیاه و سفید ترسیم شده بودند. آزمون ناپارامتری ایچ کروسکال- والیس نشان داد که به لحاظ آماری تفاوت معناداری میان رتبه های خطاهای بیماران در نامیدن و تکرار اسامی مرکب وجود نداشت، حال آنکه میان الگوی خطاهای سازه های آغازین، پایانی و هر دو سازه با هم در تکلیف نامیدن و نیز میان الگوی خطاهای سازه ها در تکلیف تکرار تفاوت معناداری وجود داشت. آزمون یومان- ویتنی نشان داد که به لحاظ آماری تفاوت معناداری میان خطاهای نامیدن اسامی مرکب هسته آغازین و هسته پایانی و خطاهای تکرار اسامی مرکب هسته آغازین و هسته پایانی وجود نداشت. تفاوت معنا دار میانگین رتبه های بیماران زبان پریش بروکا در نامیدن اسامی ساده و مرکب و نیز تفاوت معنادار میانگین رتبه های آنها در تکرار اسامی ساده و مرکب نقش ساختار واژه در پردازش اسامی مرکب را نمایان ساخت. بررسی خطاهای اسامی مرکب هسته آغازین و هسته پایانی و نیز الگوی خطاهای آنها نشان داد که هسته نحوی نقشی در پردازش نامیدن و تکرار اسامی مرکب هسته آغازین و هسته پایانی نداشت، حال آنکه جایگاه سازه در پردازش آنها نقش داشت. علاوه بر این، پردازش نامیدن و تکرار اسامی مرکب غیرفعلی هسته آغازین متمایز از هسته پایانی بود. همچنین، تحلیل خطاها و الگوی آنها نشان داد که پردازش فرایندهای نامیدن و تکرار اسامی مرکب غیرفعلی هسته آغازین و هسته پایانی از طریق مسیر دوگانه صورت می گرفت.

زبان پریشی بروکا, اسامی مرکب, جایگاه سازه, پردازش, هسته نحوی