رضا کیانی - دانشجوی دکتری گروه مهندسی علوم باغبانی و فضای سبز، پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران، کرج، ایران
وحیده ناظری - استاد، گروه مهندسی علوم باغبانی و فضای سبز، پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران، کرج، ایران
کرامت ا... رضائی - استاد، گروه علوم و مهندسی صنایع غذایی، پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران، کرج، ایران
رمضان کلوندی - استادیار پژوهشی، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان همدان، همدان، ایران

کتان سفید (Linum album Ky. Ex Boiss) گیاهی چندساله از تیره کتان حاوی ترکیبات لیگنانی دارای خاصیت ضد سرطانی می باشد. بذرهای این گیاه مانند بسیاری از گیاهان دارویی دیگر به­دلیل قرارگرفتن در شرایط اکولوژیک خاص دارای خواب است. بنابراین شناخت عوامل اکوفیزیولوژیک موثر بر خواب و ایجاد شرایط بهینه برای جوانه زنی بذر و استقرار این گیاهان جهت تولید و پرورش آن یک امر ضروری است. به همین منظور جهت انجام سه آزمایش بررسی تاثیر ۱۵ تیمار مختلف جهت خواب­شکنی (طرح کاملا تصادفی)، بررسی جوانه رنی (طرح کاملا تصادفی) و استقرار گیاهچه جمعیت های مختلف (طرح بلوک های کامل تصادفی)، بذور این گیاهان در تابستان ۱۳۹۳ از ۱۳ رویشگاه جمع آوری شد. نتایج این بررسی نشان داد که اثر تیمار های مختلف بر درصد جوانه زنی و سایر شاخص های جوانه زنی در سطح ۱ درصد معنی دار بود. در تیمار شاهد هیچ گونه جوانه زنی مشاهده نشد. استفاده از تیمار جیبرلین به غلظت ۱۰۰۰ میلی گرم در لیتر با ۳۳/۸۸ درصد جوانه زنی بهترین نتیجه را در پی داشت. بیش­ترین درصد جوانه زنی و استقرار گیاهچه در جمعیت های رزن (۴A) و جوکار (۱۰A) به­ترتیب به­میزان ۰۸/۷۸ و ۳۳/۴۱ درصد مشاهده شد. با توجه به نتایج جهت برطرف­کردن خواب بذر کتان سفید تیمارهای ترکیبی جیبرلین با سرمادهی مرطوب پیشنهاد می شود. همچنین بر اساس شاخص های مورد مطالعه استفاده از جمعیت های جوزان (۱A) و باباعلی (۶A)، برای پیشبرد برنامه های اصلاحی توصیه می شود.

تنوع, جیبرلین, شکستن خواب