محمدصادق بصیری - دانشیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شهید باهنر کرمان
محمدرضا صرفی - استاد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شهید باهنر کرمان
علی تقوی - دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شهید باهنر کرمان

ادبیات داستانی را از منظرهای گوناگونی ازجمله از دیدگاه مکاتب ادبی، می توان نقد و تحلیل کرد. در این میان، رئالیسم که گویی هماره از دغدغه های فکری بسیاری از نویسندگان بوده، از اقبال بیشتری برخوردار بوده است. ادبیات داستانی نوین ایران از همان نخستین تجربه های خود، دلبستگی خود را به رئالیسم نشان داده است و غالب نویسندگان کوشیدند با نگاهی نقادانه، تصویرگر شرایط سیاسی - اجتماعی روزگار خود باشند؛ هرچند رئالیسم آنان، گاه با رمانتیسم و گاه با جلوه هایی از سوررئالیسم و سمبولیسم تعدیل می شود. در پژوهش حاضر، پس از بیان خطوط اصلی و ویژگی های بنیادین رئالیسم در ادبیات داستانی، به نقد و تحلیل تاثیر و حضور رئالیسم در ادبیات داستانی ایران، از آغاز تا سال های پایانی دهه پنجاه پرداخته شده است. در این بخش، تاکید بر آن بوده است تا چگونگی و میزان اقبال نویسندگان مطرح و شاخص ادبیات داستانی ایران به رئالیسم، تحلیل و واکاوی شود؛ از این رو، بسط مطالب به فراخور نوع رویکرد هر نویسنده به رئالیسم و استمرار او در آفرینش داستان ها و رمان های واقع گرایانه است.

ادبیات داستانی, مکاتب ادبی, رئالیسم, رمان, داستان