بررسی انواع هنجارگریزی در اشعار سیمین بهبهانی

یکی از مفاهیم مکتب صورت گرایی در بررسی متون ادبی، عنصر برجسته سازی است که با عناوینی چون هنجارگریزی و هنجارآفرینی (قاعده افزایی) بحث می شود. هنجارگریزی یکی از موثرترین روش های برجسته سازی زبان ادبی و آشنایی زدایی در شعر فارسی به شمار می رود. بدیهی است عدول از قواعد زبان معیار یا افزودن قواعدی بر آن، روشی بوده است که بیشتر شاعران معاصر ازجمله سیمین بهبهانی برای آفرینش شعر، و ایجاد تمایز سبکی در دو حوزه زبانی و موسیقایی از آن بهره گرفته اند. حال این پرسش مطرح می شود که آشنایی زدایی های شعر سیمین در دو حوزه مذکور چه تاثیری در میزان برجستگی و تشخص سبک شعر وی به نسبت با سایر اشعار معاصرانش داشته است؟ این پژوهش نشان می دهد که در اشعار سیمین، هنجارگریزی در مقایسه با قاعده افزایی، بسامد فراوان و چشمگیری دارد. در میان انواع مختلف هنجارگریزی، گونه معنایی که مباحث علم بیان و بدیع معنوی است و جنبه تخیل را در شعر به اوج می رساند بیش از انواع دیگر آن دیده می شود. در مقاله حاضر، سعی شده است تا فرایند هنجارزدایی و هنجارآفرینی ها در اشعار سیمین کاویده شود.

Keywords:

سیمین , هنجارگریزی , آشنایی زدایی , برجسته سازی , هنجارآفرینی , موسیقی , زبان ادبی