سیر و تطور تاریخی استعاره تمثیلیه در نگاهی نقادانه

در مقاله حاضر تلاش شده با روش تحلیل محتوا و توصیفی، آرای متعدد و مختلف اهل بیان از ورود این اصطلاح به عرصه بلاغت عربی و فارسی تا زمان حاضر، بررسی و تطبیق و نقد شود؛ نتایج تحقیق، مبین آن است که اهل بلاغت، علاوه بر اختلاف در نام گذاری و پریشان گویی های زیاد در تعریف مصادیق آن، چهار دیدگاه ماهوی درخصوص کمیت و کیفیت استعاره تمثیلیه دارند. به نظر می رسد باتوجه به لفظ تمثیل و معانی آن، دیدگاه اول صحیح و با این نام گذاری تطبیق دارد؛ هرچند برای رهایی از این همه نام گذاری و پریشان گویی، پیشنهاد می شود جایی که مجاز مرکب است و به اصطلاح از امور متعدد انتزاع می شود، قائل به تفصیل شد و درصورتی که ارتباط بین عبارت مذکور و معنای دوم آن غیرمشابهت باشد، آن را مجاز مرکب نامید، و درصورتی که ارتباط بین عبارت مذکور و معنای دوم، علاقه مشابهت باشد و عبارت مذکور مثل یا در حکم مثل بوده، آن را استعاره تمثیلیه نامید، و اگر عبارت مذکور مثل یا در حکم مثل نباشد، آن را استعاره مرکب نامید.

Keywords:

استعاره , استعاره تمثیلیه , سکاکی , قزوینی , تفتازانی