اضافه استشهادی

استشهاد و اقتباس آیات قرآنی، در دوره های مختلف، همواره از بارزترین ویژگی های متون نثر فارسی بوده است. طبیعی است که این صنعت خطابی، مانند هر پدیده زبانی، بنابر مقتضیات فکری و ادبی غالب هر دوره، دستخوش تحول و شکل گردانی شده است. بررسی نمونه های استشهاد در نثر فارسی از قرن پنجم تا هشتم هجری نشان می دهد که این صنعت به مرور زمان از عنصری استدلالی به عنصری بلاغی تغییر شکل یافته و براثر این تحول کارکردی، ساختار زبانی آن نیز از حالت مبسوط و صریح و مستقل به سمت الگویی موجز و مبهم و وابسته حرکت کرده است. نتیجه نهایی چنین جریانی، ظهور نوع تازه ای از ترکیب اضافی در زبان فارسی است که می توان آن را «اضافه استشهادی» نامید. باتوجه به غیاب این نوع ترکیب اضافی در آثار مربوط به دستور زبان فارسی، بررسی جامع ساختمان این ترکیب ضروری است. در این نوشته، عوامل شکل گیری، ساختار زبانی و ادبی، الگوها و کارکردهای اضافه استشهادی بررسی شده است.

Keywords:

نثر , استشهاد , شکل گردانی , کارکرد , الگو , ترکیب اضافی , دستور زبان