یعقوب احمدی - استادیار گروه علوم اجتماعی دانشگاه پیام نور
آزاد نمکی - کارشناس ارشد جامعه شناسی

اهمیت نقش ارزشهای توده (فرهنگ سیاسی) در گذار به مردم سالاری در سالهای اخیر برجستگی خاصی یافته است. اگرچه دیرینه شناسی مفهومی حکایت از تاکید اندیشمندانی مانند ارسطو و افلاطون بر اهمیت نقش ارزشهای شهروندان در سیاست دارد، اما در دهههای اخیر و به طور خاص با مطالعه "فرهنگ مدنی" آلموند و وربا بود که توجهات بیش از پیش به این سو رهنمون شد. مطالعه حاضر نیز در همان راستا، البته با طرح نظریات و تجربیات نوتر درباره ارزشها انجام پذیرفته است. دادههای مورد استفاده برای آزمون فرضیه اصلی تحقیق از مجموعه دادههای پیمایش جهانی ارزشها WVS، موج پیمایش سالهای ۲۰۰۵ تا ۲۰۰۸ اخذ شده است. این پیمایش در ایران در سال ۲۰۰۷ با ۲۶۶۷ نمونه آماری به انجام رسیده است. در این مجموعه دادهها، استان محل سکونت پاسخگو، در یکی از متغیرهای آن ثبت شده است، لذا امکان مقایسه میزان ارزشهای رهایی بخش پاسخگویان به تفکیک استانی و البته قومی مهیا شده است. در این پژوهش استانهایی که تعداد نمونه آنها در مجموعه دادهها زیر ۴۰ نفر بودند، حذف شدند و استانهای خراسان جنوبی و شمالی نیز با استان خراسان رضوی ادغام گردیده و در کل با نام استان خراسان در تحلیلها آمدهاند. یافتههای این پژوهش هم در بخش توصیفی و هم در بخش تحلیل، مطابق با انتظارات نظری نوشتار، حاکی از برتری نسل جوان در بروز ارزشهای ابراز وجود و توسعه­ بیشتر فرهنگ دموکراتیک در میان این نسل است. جالب آنکه، این تفاوت در بروز ارزشهای دموکراتیک تقریبا در همه­ سطوح بازتولید شده است؛ بدین معنا که علاوه بر سطح ملی، در سطوح فروملی بررسی شده؛ یعنی قومی و استانی و نیز به تفکیک جنسیت، تقریبا نتایج مشابهی به دست آمد؛ هرچند در سطح ملی، تفاوت بسیار آشکارتر و در سطوح فروملی با پیچیدگیهایی همراه بود. 

فرهنگ سیاسی, نسل, روابط نسلی, ارزشهای ابراز وجود, رهایی بخشی