علی جوادمنش - گروه علوم دامی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد
محمد رضا نصیری - گروه علوم دامی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد
مرجان ازغندی - گروه علوم دامی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد

زمینه مطالعاتی: کشور ایران جزء یکی از محدود مناطقی است که کشاورزی و اهلی شدن حیوانات توسط انسان­های اولیه در آن اتفاق افتاده است و در نتیجه باعث شده است که ایران دارای ذخایر ژنتیکی ارزشمندی در حیوانات اهلی باشد. از طرفی ایران با داشتن بیش از ۲۷ نژاد گوسفند اهلی به همراه ۵ زیرگونه گوسفند وحشی، دارای ذخیره ژنتیکی با تنوع کم نظیری در دنیا می باشد. هدف: هدف از انجام این تحقیق توالی­یابی ناحیه HVR-III از ژنوم میتوکندری گوسفندان اهلی نژاد مغانی، لری­بختیاری، سنگسری، بلوچی، کرمانی، شال، قره­گل و کردی به منظور بررسی ارتباط فیلوژنیک بین نژادهای مذکور و همچنین مقایسه با هاپلوتایپ­های شاخص شناسایی شده گوسفند اهلی می­باشد. روش کار: برای این منظور تعداد ۸۰ نمونه خون جمع آوری و پس از استخراج DNA، ناحیه موردنظر توسط پرایمرهای اختصاصی به روش PCR تکثیر و سپس توالی­یابی شدند. نتایج: با تجزیه و تحلیل داده­های حاصل از تعیین توالی و مقایسه توالی HVR-III گوسفندان ایرانی با یکدیگر و با توالی ناحیه مشابه از ژنوم گوسفندان سایر نژاد­ها، مشخص شد که علیرغم تنوع فنوتیپی قابل توجه در بین نژاد­های مورد مطالعه، این نژاد­ها همگی متعلق به گروه هاپلوتایپی A می­باشد. این امر ممکن است به دلیل نزدیکی جغرافیایی مکان زیستی آن ها و یا به دلیل روش خاص زندگی عشایر باشد که انتظار می رود نژاد­های متنوع امروزی ایران از توده های محدودی با تنوع نسبتا کم مشتق شده باشند. نتیجه گیری نهایی: نتیجه گیری کامل تر نیازمند مطالعه بخش­های بزرگتری از DNA میتوگندری و همچنین بر روی تعداد بیشتر نمونه از نژادهای اهلی به همراه مطالعه تنوع نژادهای وحشی گوسفند ایران است. 

ناحیه HVR-III, گوسفند ایرانی, هاپلوتایپ A, ژنوم میتوکندری