حمید حاجیان پور - دانشیار گروه تاریخ دانشگاه شیراز
اکبر حکیمی پور - دانشجوی دکتری تاریخ ایران بعد از اسلام دانشگاه شیراز

حضور پزشکان اروپایی در ایران عصر قاجار، علاوه بر جنبه­های بهداشتی و درمانی، جلوه­های سیاسی و مذهبی نیز به­ خود گرفت. در این دوران شیوع روزافزون انواع بیماری­های واگیردار از یک سو، و ناکارآمدی نسبی طب سنتی در درمان بیماری­ها از سوی دیگر، عرصه حیات را برای اقشار مختلف جامعه ایرانی تنگ کرده بود. این پژوهش با شیوه توصیفی تحلیلی و با استفاده از اسناد و منابع کتابخانه­ای بر آن است به بررسی عوامل بسترساز حضور این پزشکان در جامعه ایران عصر قاجار، ارزیابی موانع فعالیت، و نیز گونه­شناسی جایگاه و حوزه فعالیت آنان بپردازد. یافته­های پژوهش حاکی از آن است که علم نوین پزشکی به­ عنوان بخشی از رویه دانشی تمدن غرب، نقش بسیار مهمی در راه­یابی کشورهای اروپایی به جوامع شرقی ایفا کرد. درواقع یکی از کلیدهای فهم چرایی و چگونگی روند مناسبات گسترده سیاسی اقتصادی ایران و کشورهای اروپایی در دوره قاجار را می­توان در نحوه برخورد نظام سیاسی و اجتماعی ایران با رویکردهای نوین درمانی و طب جدید غربی جستجو کرد. چنین تاثیرگذاری ای را می­توان در سه حیطه یا بعد سیاسی-اقتصادی، اجتماعی-مذهبی، و علمی دسته بندی و بررسی کرد.

پزشکان اروپایی, ایران, قاجاریه, اوضاع بهداشتی درمانی