آیتک بخشایش خیابانی - گروه علوم دامی دانشگاه تبریز
غلامعلی مقدم - گروه علوم دامی دانشگاه تبریز

زمینه مطالعاتی: ذخیره انجمادی سلول­ها و بافت­ها در یک وضعیت دمایی باعث ایجاد وقفه موقت در فعالیت­های حیاتی آن ها می­شود. فرآیند انجماد اسپرم، فاکتورهای غشائی ازجمله سیالیت، نفوذ­پذیری و ترکیبات لیپیدی را تحت تاثیر قرار داده و منجر به کاهش توانایی باروری اسپرم می­شود. هدف: این آزمایش به منظوربررسی اثر افزودن سطوح مختلف اسید­آمینه ال-سیستئین (صفر، ۵/۲، ۵ و ۵/۷ میلی­مولار) به رقیق­کننده منی در نگهداری طولانی مدت اسپرم منجمد خروس انجام گرفت. روش کار: در این طرح از ۸ قطعه خروس نژاد راس با سن ۳۰ هفتگی استفاده شد. اسپرم گیری دو بار در هفته از طریق مالش پشتی-شکمی انجام گرفت. پس از انتقال نمونه­های منی به آزمایشگاه و ارزیابی اولیه، نمونه­های استاندارد (حداقل ۷۵ درصد اسپرم متحرک، ۸۰ درصد اسپرم زنده و حداکثر ۱۰ درصد اسپرم ناهنجار) باهم مخلوط شده و پس از رقیق­سازی با تیمار­های موردنظر، پایوت­های حاوی اسپرم با روش انجماد دومرحله ای منجمد و داخل نیتروژن مایع نگهداری شد و سپس با استفاده از نرم­افزار کاسا فراسنجه­های موردنظر اندازه­گیری شدند. برای بررسی اثر سیستئین در ماندگاری اسپرم خروس (به مدت یک ماه) ارزیابی نمونه ها دو بار و بافاصله ۱۵ روز انجام گرفت. نتایج: نتایج حاصل از این پژوهش نشان داد که عملکرد اسپرم در روز ۳۰ نسبت به روز ۱۵ کاهش یافت. همچنین رقیق­کننده­های حاوی ۵/۲ میلی­مولار سیستئین بهترین عملکرد را ازنظر درصد زنده­مانی، تحرک کلی و پیش­رونده در بین سایر تیمارها و گروه کنترل داشتند و تفاوت معنی­داری مشاهده شد (۰۵/۰>P). در بین سطوح مختلف آمینواسید سیستئین، سطح ۵ میلی­مولار بهترین عملکرد را ازلحاظ سلامت و یکپارچگی غشاء اسپرم داشت. سطح ۵/۷ میلی­مولار سیستئین کمترین درصد ناهنجاری را داشت. نتیجه­گیری نهایی: نتایج حاصل از این مطالعه پیشنهاد می­کند که سیستئین موجب بهبود کیفیت منی منجمد خروس می­شود و می­توان اسپرم خروس را با استفاده از سیستئین به مدت طولانی­تری منجمد و نگهداری کرد.

اسید آمینه, سیستئین, اسپرم, خروس