لیلا آقازاده - گروه علوم دامی دانشگاه محقق اردبیلی
سعید نیک بین - گروه علوم دامی دانشگاه محقق اردبیلی
فرزاد میرزایی آقجه قشلاق - گروه علوم دامی دانشگاه محقق اردبیلی
نعمت هدایت ایوریق - گروه علوم دامی دانشگاه محقق اردبیلی

زمینه مطالعاتی: آنالیز ژنتیکی جمعیت­های وحشی برای حفظ تنوع زیستی و افزایش دانش در مورد بقای این گونه­ها و یافتن عوامل تهدید کننده و یا کمک کننده در حفظ این جمعیت مهم و ضروری می­باشد. هدف: لذا مطالعه حاضر برای شناسایی توده ژنتیکی موجود، بررسی چگونگی روابط، شکل­گیری و تنوع ژنتیکی مارال­های ایرانی با بهره­گیری از اطلاعات توالی ناحیه D-Loop از ژنوم میتوکندریایی انجام شد. روش کار: جهت انجام پژوهش حاضر نمونه­های خون، مو یا بافت ۷۸ راس مارال اخذ و DNA آنها استخراج گردید. ناحیه D-Loop از ژنوم میتوکندریایی با استفاده آغازگرهای اختصاصی با روش PCR تکثیر شده و تمامی محصولات PCR توالی­یابی گردید. سپس توالی­های مورد نظر با استفاده از نرم افزارهای BioEdit جهت بررسی تنوع نوکلئوتیدی هم­تراز شد، با استفاده از نرم افزار Mega ، درخت فیلوژنتیکی رسم گردید. توالی­های مارال با استفاده از نرم افزار DnaSp آنالیزشد. نتایج: نتایج حاصل منجر به شناسایی جهش­هایی گردید که به ایجاد ۵ هاپلوتیپ برای ناحیه D-Loop منتهی شد و تنوع هاپلوتیپی، تنوع نوکلئوتیدی و متوسط تفاوت نوکلئوتیدی برای ناحیه D-Loop به ترتیب  ۲۱۸/۰ ، ۰۰۰۷/۰ و ۴۹۱/۰ به­دست آمد. شاخص­های تنوع ژنتیکی نشان داد که شش جمعیت مورد بررسی مارال احتمالا تجربه باتل نک را پشت سر گذاشته است. نتیجه­گیری: در پرتو نتایج حاصل از تجزیه و تحلیل جمعیت­ها از این هاپلوتیپ­ها ، می­توان نتیجه­گیری کرد که نوسانات اخیر در اندازه جمعیت و وقفه در جریان ژن به دلیل انتقال گوزن­های قرمز یک جمعیت به سایر زیستگاه­ها در گذشته باشد.

تنوع زیستی, فیلوژنی, مارال, D-Loop, mtDNA