M Besharati - , Department of Animal Science, Ahar Faculty of Agriculture and Natural Resources, University of Tabriz, Iran
M Niazifar - , Department of Animal Science, Ahar Faculty of Agriculture and Natural Resources, University of Tabriz, Iran

زمینه مطالعاتی: یونجه یکی از مهمترین گیاهان علوفه­ای است که در تغذیه دام به شکل علوفه خشک در ایران استفاده می­شود. با این حال، مقدار قابل توجهی از مواد مغذی یونجه به دلیل تیمارهای مکانیکی در طی فرآیند خشک کردن و ذخیره­سازی از بین می­روند. تولید سیلوی یونجه در سال­های اخیر مورد توجه بیشتر دامداران قرار گرفته است. یونجه یکی از علوفه­هایی است که به دلیل داشتن سطح بالای پروتئین، ظرفیت بافری بالا و کربوهیدرات محلول در آب پایین سیلو کردن آن مشکل می­باشد و افزودنی­های سیلو در زمان سیلو کردن باید مورد استفاده قرار گیرد. از مواد افزودنی با خاصیت محافظتی (برپایه اسیدهای آلی) برای جلوگیری از رشد قارچ و مخمر در سیلاژ و افزایش پایداری هوازی استفاده شده است. اخیرا استفاده از گیاهان معطر و محصولات آنها به دلیل اثرات ضد قارچ، ضد باکتری و آنتی­اکسیدان آنها افزایش یافته است. هدف: این آزمایش به منظور بررسی اثرات اسانس­هسته­لیموترش بر خصوصیات شیمیایی و پایداری­هوازی سیلاژ یونجه انجام شد. روش کار: یونجه در مرحله گلدهی برداشت شد و با یک چاپر به اندازه­های ۳ تا ۵ سانتی متر خرد شد و در آزمایشگاه به مدت ۲۴ ساعت پژمرده شد. پس از دوره پژمردگی، به سه زیر نمونه تقسیم شد. تیمارهای ­­آزمایشی شامل تیمار یونجه بدون ­افزودنی (شاهد)، یونجه بعلاوه ۶۰ میلی­گرم در کیلوگرم اسانس لیموترش و یونجه­ بعلاوه ۱۲۰ میلی­گرم در کیلوگرم اسانس هسته­لیمو بودند که به مدت ۶۰ روز در دمای اتاق سیلو شدند. در پایان روز ۶۰، سیلوها باز شدند و بلافاصله pH و ماده خشک اندازه­گیری و باقیمانده نمونه­ها برای اندازه­گیری خاکستر، ADF، NDF و CP در فریزر با دمای ۲۰- درجه سانتیگراد ذخیره شد. آزمایش تولید گاز با استفاده از روش آزمایشگاهی با ۵ تکرار در ۲ ، ۴ ، ۶ ، ۸ ، ۱۲ ، ۱۶ ، ۲۴ ، ۳۶ ، ۴۸ ، ۷۲ ، ۹۶ و ۱۲۰ ساعت اندازه گیری شد. داده­های بدست­آمده در قالب طرح­آماری کاملا تصادفی آنالیزگردید. نتایج: نتایج نشان داد که افزودن اسانس­هسته لیمو در هر دو سطح ۶۰ و ۱۲۰میلی­گرم بر کیلوگرم  به سیلاژ یونجه میزان pH سیلو را به طور معنی­داری (۰۵/۰p <) نسبت به شاهد کاهش یافت. افزودن اسانس در سطح ۱۲۰ میلی­گرم غلظت کربوهیدرات محلول در آب را افزایش داد (۹۱/۴ %). میزان پروتئین خام در تیمار مکمل شده با اسانس هسته لیمو ئر سطح ۱۲۰ میلی­گرم در مقایسه با تیمار کنترل افزایش یافت (۰۵/۰>P). اسانس­هسته لیمو باعث افزایش پایداری­هوازی سیلو نسبت به شاهد شد. افزودن اسانس در سطح ۶۰ میلی­گرم گاز تولیدی را نسبت به تیمار شاهد کاهش داد. در کل، داده­های بدست آمده نشان دهنده اثر مثبت اسانس هسته لیمو روی کیفیت سیلاژ یونجه و خصوصیات تخمیری است. نتیجه­گیری­کلی: نتایج این مطالعه نشان داد که افزودن اسانس هسته لیمو بر سیلاژ یونجه باعث افزایش پایداری هوازی سیلو نسبت به شاهد شد. اسانس هسته لیمو تاثیر معنی­داری بر روی ازت امونیاکی و پروتئین خام داشت. سطوح مختلف اسانس هسته لیمو میزان pH را تحت تاثیر قرار داد و به طور قابل­توجهی کاهش یافت. افزودن اسانس هسته لیمو ترش در سطح بالا باعث افزایش میزان تولید گاز و فراسنجه­های تخمیری تولید گاز گردید.

اسانس گیاهی, پایداری هوازی, سیلاژ یونجه, هسته لیمو