ابوطالب سلطانیان - استادیار گروه تاریخ دانشگاه گیلان

این نوشته میکوشد تا بخشی از اوضاع فرهنگی ناشناخته دوره قاجار را، در ارتباط با چگونگی گسترش زبان فرانسه در ایران، مورد بررسی قرار دهد. در این دوره، به ویژه از زمان محمد شاه (۱۲۶۴-۱۲۵۰ق.)، علل سیاسی - اجتماعی گوناگون از یک سو و از سوی دیگر، نهادها و شخصیتهای مختلف، بسترهای مناسبی را برای نفوذ زبان و ادبیات فرانسه در ایران فراهم کردهاند؛ اما چنان که خواهد آمد، مهمترین نقش را در این فرآیند تاریخی «مدارس آلیانس فرانسه»، ایفا کرده است که از سال ۱۸۸۹ (۱۳۰۷ ق.) در ایران پاگرفت. از این رو در بخش نخست این پژوهش، علل و عوامل بسترساز مذکور، مورد مطالعه قرار میگیرند. سپس در بخشی دیگر، پس از بازتاب اهداف آلیانس فرانسه، چگونگی برپایی مدارس آن در ایران و چالشهای پیش روی این نهاد، مورد بررسی قرار میگیرند تا نشان داده شود که با وجود این چالشها، چگونه آلیانس توانست به کمک دولت فرانسه بر آنها چیره شده و راهبرد فرهنگی آن کشور را با محوریت زبان و ادبیات به پیش برد. سرانجام در پایان همین بخش، کارکردهای آموزشی و فرهنگی آلیانس فرانسه مورد ارزیابی قرار خواهند گرفت، تا میزان گسترش زبان و ادبیات فرانسه، در جامعه آنروز ایران بهتر نمایانده شود.

آلیانس فرانسه, چالشها, زبان و ادبیات فرانسه, کارکرد., مدارس نوین