عبدالحسین ضیائیان - دانشیار بخش تحقیقات خاک و آب مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان فارس، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، شیراز، ایران
فرهاد مشیری - دانشیار موسسه تحقیقات خاک و آب، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرج، ایران
غلامرضا زارعیان - استادیار بخش تحقیقات خاک و آب مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان فارس، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، شیراز، ایران

به منظور بررسی اثر سامانه های کشت مرسوم و کم خاک ورزی بر میزان نیتروژن و آب مصرفی گندم، با استفاده از طرح بلوک های نواری خرد شده و دو سیستم آبیاری بارانی تک شاخه، اثرهای چهار سطح صفر، ۹۰ ، ۱۳۵ و ۱۸۰ کیلوگرم نیتروژن و چهار میزان ۴۶۱۰، ۴۲۴۰، ۳۸۵۰ و ۳۳۹۵ متر مکعب آب در هر هکتار در این دو سامانه کشت بررسی گردید. نتایج نشان داد که در هر دو سامانه، با کاهش آب مصرفی تعداد خوشه در واحد سطح، عملکرد دانه و جذب نیتروژن بطور معنی داری کاهشیافت. در کشت مرسوم، با کاربرد نیتروژن تا سطح ۱۸۰ کیلوگرم در هکتار، عملکرد و اجزاء عملکرد دانه و جذب نیتروژن افزایش یافت. اما در کم خاک ورزی، مقادیر این پارامترها با افزایش نیتروون تا ۱۳۵ کیلوگرم در هکتار افزایش و در سطح ۱۸۰ کیلوگرم نیتروژن در هکتار، کاهش یافت. نتایج همچنین نشان داد که مقادیر پارامترهای مطالعه شده در خاک ورزی مرسوم بالاتر از سامانه کم خاک ورزی بود، اما بجز تعداد خوشه در واحد سطح و میزان پروتئین دانه، تفاوت معنی­داریبین دو سامانه خاک ورزی وجود نداشت. بالاترین کارآیی مصرف آب (۸۵/۱ کیلوگرم دانه بازاء هر متر مکعب آب) در هر دو سامانه کشت، از کاربرد توام ۱۳۵ کیلوگرم نیتروژن و ۳۸۵۰ متر مکعب آب در هر هکتار به دست آمد اما بیشترین عملکرد دانه در خاک ورزی مرسوم (۸۲۲۶ کیلوگرم در هکتار) از کاربرد ۴۶۱۰ متر مکعب آب و ۱۸۰ کیلوگرم نیتروژن در هر هکتار با کارآیی مصرف آب ۷۹/۱ کیلوگرم دانه بهازاء هر متر مکعب آب و در سامانه کم خاک ورزی بیشترین عملکرد دانه (۸۳۷۸ کیلوگرم در هکتار) از مصرف توام ۳۸۵۰ متر مکعب آب و ۱۳۵ کیلوگرم نیتروژن در هر هکتار با کارآیی مصرف آب ۸۵/۱ کیلوگرم دانه بهازاء هر متر مکعب آب به دست آمد. به عبارت دیگر، در سامانه کشت کم خاک ورزی، با مصرف آب و نیتروژن کمتر، عملکردی معادل خاک ورزی مرسوم به دست آمد.

تنش رطوبتی, سیستم آبیاری بارانی تک شاخه, کارآیی مصرف آب