غلامرضا زارعیان - دانشجوی دکتری بخش علوم و مهندسی خاک، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شهید باهنر کرمان
محمد هادی فرپور - استاد بخش علوم و مهندسی خاک، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شهید باهنر کرمان
مجید حجازی - دانشیار بخش علوم و مهندسی خاک، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شهید باهنر کرمان
اعظم جعفری - استادیار بخش علوم و مهندسی خاک، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شهید باهنر کرمان

ارتباط نزدیکی بین شکل های متفاوت پتاسیم در خاک و خصوصیات فیزیکوشیمیایی و کانی­های رسی خاک وجود دارد. این تحقیق به­منظور بررسی ارتباط بین شکل­های مختلف پتاسیم با خصوصیات فیزیکو شیمیایی و کانی­شناسی خاک های دشت قره­ باغ در استان فارس انجام گردید. برای این منظور ۱۱ خاکرخ که دارای بیشترین تنوع بودند انتخاب و آزمایشات فیزیکو شیمیایی و شکل های مختلف پتاسیم برای همه افق­ها و کانی­شناسی رسی برای افق سطحی و زیر سطحی خاکرخ­ها انجام گردید. شکل­ها­ی پتاسیم شامل پتاسیم محلول، تبادلی، غیرتبادلی، ساختمانی و کل تعیین شدند. مشاهدات صحرایی و بررسی نتایج آزمایشگاهی نشان داد که خاک های مورد مطالعه  در شش راسته انتی سولز، اینسپتی­سولز، مالی­سولز، آلفی­سولز،  هیستو­سولز و اریدی­سول قرار داشتند. کانی­های عمده­ی شناسایی شده شامل ایلیت، کائولینیت، ورمیکولیت، کلریت، اسمکتیت و پالیگورسکیت بودند. بطور کلی بجز پتاسیم محلول سایر شکل­های پتاسیم با آهک و شن همبستگی منفی و با رس و ظرفیت تبادل کاتیونی همبستگی مثبت داشتند. بیشترین مقدار پتاسیم محلول در منطقه مطالعه (۴/۴۲ میلی­گرم در کیلوگرم) در خاک های هیستوسول با درصد بالای کربن آلی (۷/۱۸ درصد) مشاهده گردید. کمترین مقدار تمام شکل­های پتاسیم در منطقه مورد مطالعه مربوط به خاک های انتی سول با بافت سبک (لوم شنی)و آهک بالا ( ۵/۸۷ درصد) بود. در این مطالعه، بیشترین پتاسیم تبادلی (۶/۲۸۶ میلی­گرم در کیلوگرم)، ساختمانی (۱/۶۶۰۷ میلی­گرم در کیلوگرم) و کل (۴/۷۳۰۹ میلی­گرم در کیلوگرم) در خاک های آلفی­سول  ثبت شد. همچنین، بیشینه پتاسیم غیرتبادلی (۷۰/۵۰۵ میلی­گرم در کیلوگرم) در خاک های اینسپتی­سول دارای خاصیت ورتیک با درصد بالای رس (۶/۴۰درصد) و آهک نسبتا کم  (۳۷ درصد) مشاهده گردید. در خاک­های مطالعه شده، کم بودن پتاسیم کل در هیستوسول ها باعث شد که درصد نسبت توزیع پتاسیم محلول، تبادلی و غیرتبادلی به پتاسیم کل بیشترین مقدار باشد.

پتاسیم محلول, پتاسیم تبادلی, پتاسیم غیرتبادلی, پتاسیم ساختمانی وکانی های رسی