مجید حجازی مهریزی - استادیار گروه علوم خاک، دانشکده کشاورزی دانشگاه شهید باهنرکرمان
مرضیه آیینه حیدری - دانشجوی کارشناسی ارشد علوم خاک، دانشکده کشاورزی دانشگاه شهید باهنرکرمان
فاطمه عباس زاده - دانشجوی کارشناسی ارشد علوم خاک، دانشکده کشاورزی دانشگاه شهید باهنرکرمان

کودهای آلی با تغییر شرایط شیمیایی، فیزیکی و زیستی خاک به طور موثری بر توازن عناصر غذایی از جمله فسفر اثر می­گذارند. در این مطالعه تاثیر دو سطح فسفر شامل ۱۰۰ و ۲۰۰ میلی­گرم بر کیلوگرم از دو منبع کود مرغی و مونوفسفات پتاسیم بر شکل­های فسفر معدنی در یک دوره زمانی ۹۰ روزه (۵، ۱۵، ۳۰، ۴۵، ۶۰ و ۹۰ روز) مورد بررسی قرار گرفت. شکل­های فسفر معدنی شامل فسفر قابل استخراج با آب (H۲O-P)، فسفر قابل استخراج با بیکربنات سدیم ۵/۰ مولار(NaHCO۳-P)، فسفر قابل استخراج با سود (فسفر متصل به آهن و آلومینیوم) و فسفر قابل استخراج با اسید (فسفات­های کلسیم) از طریق عصاره­گیری متوالی تفکیک و اندازه­گیری شدند. نتایج نشان داد که در تیمار شاهد بخش عمده­ای از فسفر معدنی خاک به صورت فسفر قابل استخراج با اسید (۱۰۲-۴/۱۸۷ میلی­گرم بر کیلوگرم) می­باشد. کاربرد کود مرغی و مونوفسفات پتاسیم سبب افزایش معنی­دار فسفر قابل استخراج با آب، سود و اسید در خاک شد. بعد از کاربرد هر دو منبع آلی و معدنی، شکل­های لبایل و نسبتا لبایل (NaHCO۳-P و NaOH-P) افزایش و در انتهای دوره خواباندن به پایدارترین شکل فسفر (Ca-P) تبدیل شد. میزان تبدیل فسفر لبایل به شکل­ غیر لبایل در خاک تیمار شده با کود مرغی کمتر بود که نشان از تاثیرات مثبت این کود در افزایش شکل­های لبایل فسفر خاک (NaHCO۳-P و NaOH-P) برای یک دوره طولانی­تر دارد. همبستگی بالا و معنی­دار (P<۰.۰۱) بین NaHCO۳-P و فسفر قابل دسترس خاک (۹۳/۰-۸۱/۰=r) در تمامی زمان­های خواباندن، نشان از نقش مهم این شکل از فسفر در تامین فسفر مورد نیاز گیاه دارد. بر اساس نتایج این تحقیق کاربرد تلفیقی کود مرغی و کود شیمیایی در خاک­های آهکی به عنوان راهکار افزایش فسفر قابل دسترس گیاه پیشنهاد می­شود. 

قابلیت دسترسی فسفر, عصاره گیری متوالی, کودهای آلی