سیما دبستانی رضوی - دانشجوی سابق کارشناسی ارشد علوم خاک دانشگاه فردوسی مشهد
رضا خراسانی - دانشیار گروه علوم خاک دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد
امیر فتوت - دانشیار گروه علوم خاک دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد

بعضی از گیاهان کلسیم دوست در شرایط کمبود فسفر، به طور طبیعی قادرند تا حدی قابلیت استفاده فسفر را از طریق تراوش برخی ترکیبات نظیر اسیدهای آلی با وزن مولکولی کم افزایش دهند. این تحقیق با الگوبرداری از این ویژگی خاص گیاهان و با هدف استفاده از یک اسید آلی در خاک آهکی با فسفر قابل استفاده نسبتا کم، به منظور افزایش قابلیت جذب فسفر انجام شد. آزمایش در گلخانه با پنج تیمار ترکیبی از کود معدنی مونو کلسیم فسفات (Ca(H۲PO۴).۲H۲O) و اسید اگزالیک (خالص با فرمول C۲H۲O۴.۲H۲O) به صورت طرح کاملا تصادفی در سه تکرار و در یک خاک آهکی با بافت لوم انجام گرفت. برای ساخت تیمارها مقادیر ۶۸، ۸/۴۰، ۲/۲۷، ۶/۱۳ و صفر میلی گرم بر کیلوگرم خاک از کود مونو کلسیم فسفات به ترتیب با صفر، ۶/۱، ۴/۲، ۲/۳ و ۴ میلی مول بر کیلوگرم خاک از اسید اگزالیک ترکیب شد. دو ماه بعد از کشت گندم (Triticum aestivum) از رقم پارسی، گیاهان برداشت شد و ماده خشک اندام رویشی، غلظت و مقدار جذب فسفر توسط گندم و غلظت فسفر قابل جذب خاک اندازه گیری گردید. نتایج نشان داد دامنه غلظت های مورد استفاده اسید اگزالیک (۶/۱ تا ۴ میلی مول بر کیلوگرم خاک) برای افزایش قابلیت استفاده فسفر مناسب بود. کم کردن مصرف کود فسفر در خاک و اضافه کردن اسید اگزالیک برای جبران آن وزن ماده خشک گیاه را کاهش نداد و منجر­به افزایش معنی دار جذب فسفر از خاک نیز شد. همچنین اضافه کردن اسید اگزالیک به خاک کارایی جذب فسفر گیاه را افزایش داد. نتایج تحقیق نشان داد، تیمار ۲/۲۷ میلی گرم بر کیلوگرم کود مونو کلسیم فسفات (به عنوان ۴۰ درصد نیاز کود فسفر گیاه) و ۴/۲ میلی مول بر کیلوگرم اسید اگزالیک، بهترین ترکیب کود و اسید، برای افزایش قابلیت استفاده فسفر بود.

پسماند, سرکوب علف هرز