عزیز مجیدی - استادیار پژوهش مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی آذربایجان غربی

استفاده از روش­هائی که بدون نیاز به تخریب بافت، وضعیت تغذیه­ای نیتروژن (N) گیاه را به سرعت برآورد کنند می­تواند در عملیات مدیریت کود نیتروژن سودمند باشد. هدف از انجام این تحقیق، برآورد غلظت نیتروژن برگ و پروتئین دانه با استفاده از کلروفیل سنج مینولتا مدلSPAD-۵۰۲بدون نیاز به تخریب بافت گیاه در سه رقم گندم (Triticum aestivum L.) بود. آزمایش شامل سه رقم گندم (زرین، الوند و دوروم) و شش تیمار کودی نیتروژن (۱۵۰-۰ کیلوگرم در هکتار) بود که به صورت فاکتوریل در قالب بلوک­های کامل تصادفی به مدت سه سال زراعی (۸۹-۱۳۸۷) به اجرا گذاشته شد. قرائت­های کلروفیل سنج در بخش میانی آخرین برگ توسعه یافته در مراحل رشد تولید اولین گره ساقه (زادوکس- GS ۳۱) و قبل از ظهور خوشه (GS ۴۱) به انجام رسید. کلروفیل سنج تفاوت­های عملکرد دانه مربوط به سطوح کودی نیتروژن را در مراحل GS ۳۱ و GS ۴۱ بطور کاملا معنی­داری تشخیص داد. تفاوت­های معنی­داری نیز در قرائت­های کلروفیل سنج در بین ارقام گندم وجود داشت. کلروفیل سنج SPAD پیش­بینی ضعیفی از عملکرد دانه ارائه نمود ( ۰۱/۰R۲>< ۰۶/۰)، ولی بطور موفقیت آمیزی غلظت نیتروژن کل را در برگ پیش­بینی نمود (**۸۸/۰R۲><**۶۳/۰). معادلات رگرسیونی معنی­داری در بین قرائت­های SPAD با غلظت نیتروژن برگ و پروتئین دانه در تمامی ارقام مورد مطالعه بدست آمد. بهترین همبستگی در بین قرائت­های کلروفیل سنج با نیتروژن برگ و مقدار پروتئین دانه در مرحله GS ۴۱ حاصل شد ( **۷۹/۰R۲><**۴/۰).نتایج نشان داد که کلروفیل سنج SPAD-۵۰۲ می­تواند وسیله مفیدی برای برآورد وضعیت تغذیه­ای نیتروژن برگ بدون نیاز به تخریب بافت جهت انجام توصیه­های کودی ازت و پروتئین دانه گندم باشد، ولی قرائت­های آن باید برای ارقام غالب کشت شده در منطقه آذربایجان­غربی واسنجی شود.

نیتروژن, شاخص کلروفیل, مراحل رشد, گندم پائیزه