ناصر دوات گر - استادیار پژوهش موسسه تحقیقات کشور برنج، رشت، ایران
مریم شکوری کتیگری - کارشناس ارشد موسسه تحقیقات کشور برنج، رشت، ایران

الگوی نمونه­برداری، تعداد نمونه، و فاصله نمونه­ها نقش بسیار مهمی در کیفیت نقشه متغیرهای محیطی دارد. این تحقیق با هدف بهینه سازی مدیریت نمونه­برداری ( تعداد، فاصله و الگوی نمونه­برداری) با استفاده از تلفیق پایداری مقیاس، تغییرپذیری و موازنه واریانس تخمین-هزینه اندازه­گیری انجام شد. ویژگی­های خاک مطالعه شده عبارت از نیتروژن­کل، فسفر و پتاسیم قابل استفاده دراراضی شالیزاری استان گیلان بودند. برای این منظور چهار مقیاس متفاوت نمونه­برداری در یک محدوده ۳۰۶ هکتار از اراضی شالیزاری در نظر گرفته شد. مقیاس اول شامل ۳۵۷ نمونه از شبکه­ای با ابعاد ۵۰×۱۰۰ متر ، مقیاس دوم شامل ۱۲۷ نمونه از شبکه­ای با ابعاد ۱۰۰×۲۰۰ متر ، مقیاس سوم شامل ۷۴ نمونه از شبکه­ای با ابعاد ۲۰۰×۴۰۰ متر و مقیاس چهارم  شامل ۴۳ نمونه از شبکه­ای با ابعاد ۴۰۰×۸۰۰ متر بود. اندازه وابستگی مکانی و پایداری مقیاس به ترتیب با استفاده از تغییرنما و پارامتر ((هارست)) ارزیابی گردید. راهبرد موازنه واریانس تخمین- هزینه در ویژگی­های خاک که دارای خودتشابهی و پایداری مقیاس بودند؛ از نظر اقتصاد اندازه­گیری موثر بود. تعداد و فاصله بهینه برای فسفر و پتاسیم قابل استفاده که در ناحیه مطالعه شده خود تشابهی نشان دادند، به تعداد ۲۴۰ نمونه با الگوی نمونه­برداری مستطیل شکل با ابعاد ۷۵×۱۵۰متر در راستای ۴۴ درجه شمالی-غربی ناحیه مطالعه شده به دست آمد، اما برای ویژگی­هایی که با تبدیل مقیاس غیریکنواختی و ناپایداری مقیاس نشان دادند و ساختار مکانی آنها از نظامدار به تصادفی تبدیل گردید (مانند نیتروژن کل در ناحیه مطالعه شده) موازنه واریانس تخمین-هزینه اندازه­گیری کارا به نظر نمی­رسد.

پارامتر هارست, تغییرات مکانی, خود تشابهی, کریجینگ, موازنه واریانس تخمین- هزینه