علی اصغر واحدی - دانش آموخته دکتری، گروه جنگل شناسی و اکولوژی جنگل، دانشگاه آزاد اسلامی علوم و تحقیقات تهران
اسداله متاجی - دانشیار گروه جنگل شناسی و اکولوژی جنگل، دانشگاه آزاد اسلامی علوم و تحقیقات تهران
سید محمد حجتی - استادیار گروه جنگلداری، دانشگاه منابع طبیعی ساری

برآورد هرچه دقیق تر ذخیره کربن آلی خاک در اکوسیستم­های پیچیده زمین از جمله جنگل­ها با توجه به اهمیت بسیار روزافزون آن در پی کاهش انتشار کربن، گرمایش زمین و تغییرات اقلیمی، امری مهم و ضروری تلقی می­گردد. از اینرو تحقیق حاضر با هدف مدل سازی مقادیر وزنی ذخیره کربن در سطح حوض کربن آلی خاک در جنگل آمیخته راش واقع در قطعه شاهد سری ۳ جنگل گلندرود صورت گرفت. در پروسه مدل سازی از روش تجزیه رگرسیون گام به گام استفاده گردید به طوری که کلیه خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک در ۳ عمق ۱۰-۰، ۳۰-۱۰ و ۵۰-۳۰ سانتی متر برای ارائه هریک از مدل­های مربوطه مدنظر قرار گرفتند. نتایج حاصل از آزمون تجزیه واریانس یکطرفه (ANOVA) نشان داد که محتوی کلسیم تبادلی، آهک و رس در سطح (P < ۰.۰۵) و کربن آلی، ماده آلی، آهک و نیتروژن در سطح (P < ۰.۰۱) در لایه­های مختلف خاک دارای اختلاف معنی­دار می­باشند. نتایج به دست آمده نشان داد که میانگین مقدار وزنی حوض کربن آلی خاک در منطقه مورد مطالعهt C ha-۱ ۰۷/۲۲ ± ۸۷/۵۴۳ می­باشد. نتایج مدل سازی حاکی از آن است که در گام اول نسبت C/N به عنوان مهمترین عامل برای پیش­بینی ارزش وزنی حوض کربن آلی خاک می­باشد (۸/۴=  SEE، ۴۴/۰ = R۲adj). در مراحل بعدی مدل سازی، محتوی فسفر، نیتروژن و رس خاک به ترتیب مهمترین عوامل در تعیین پیش­بینی ذخایر وزنی حوض کربن آلی خاک معرفی گردیدند (۶/۲- ۸/۳=  SEE، ۸۳/۰- ۶۴/۰ = R۲adj). نسبت C/N، فسفر، نیتروژن و رس به ترتیب ۳/۴۶ درصد، ۴۱/۲۲ درصد، ۷۱/۱۴ درصد و ۴۴/۹ درصد از سهم تغییرات وزنی حوض کربن آلی خاک را اختصاص دادند. با اضافه شدن هدایت الکتریکی، pH و منیزیوم تبادلی خاک به ترتیب به عنوان متغیرهای مستقل در گام­های بعدی مدل سازی، بهبود قابل توجهی در میزان دقت پیش­بینی ارزش وزنی حوض کربن آلی خاک در مدل­های ارائه شده ایجاد نشد (۳/۲- ۵/۲=  SEE، ۸۷/۰- ۸۴/۰ = R۲adj). در طی پروسه مدل­سازی نتیجه آنالیز هم-خطی نیز نشان داد که حداکثر فاکتور تورم واریانس مدل­های مربوطه ارزش عددی کمتر از ۱۰ داشت ( ۱۰

تغییرات اقلیم, رگرسیون گام به گام, حوض کربن آلی خاک, ویژگی های فیزیکوشیمیایی, جنگل های آمیخته راش