شیرین شرفبافی - دانشجوی کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج
کریم شهبازی - استادیار پژوهش موسسه تحقیقات خاک و آب

زیست فراهمی فلزات سنگین یکی از فاکتورهای کلیدی مورد استفاده در ارزیابی خاک­های آلوده می­باشد. در این پژوهش اثر غلظت و زمان بر زیست فراهمی کادمیم و سرب اضافه شده به یک خاک اسیدی و سه خاک قلیایی بررسی شد. به نمونه­های خاک پنج غلظت متفاوت کادمیم و سرب اضافه شده و در رطوبت ۸۵ درصد ظرفیت مزرعه به مدت یکسال در دمای ثابت ۲۵ درجه سانتی­گراد خوابانده شد. در فواصل زمانی معین نمونه­ها برای اندازه­گیری کادمیم و سرب قابل استخراج به روش DTPA برداشت شد. نتایج نشان داد تعییرات زیست فراهمی کادمیم و سرب در ابتدا شدید بوده و سپس کند می­شود. الگوی تغییرات زیست فراهمی کادمیم و سرب در غلظت­های مختلف به استثنای ۵۰۰۰ میلی­گرم بر کیلوگرم سرب مشابه بود. زیست فراهمی کادمیم و سرب اضافه شده به خاک­های آهکی پس از یک سال به­طور میانگین ۴/۵۰ و ۵۷ درصد کاهش یافت و این مقدار در خاک اسیدی به ترتیب ۴/۳۵ و ۴۲ درصد بود. کادمیم و سرب قابل استخراج با افزایش مقدار کادمیم و سرب اضافه شده به خاک افزایش یافت ولی در محدوده غلظت مورد پژوهش این افزایش برای کادمیم خطی و برای سرب غیرخطی بود. همچنین، مقایسه ضرایب تبیین ((R۲ نشان داد معادله اصلاح شده پروبرت لارسن برازش مناسب را به داده­ها دارد (۰۰۱/۰>p ،۹۹/۰ تا ۹۲/۰ R۲=)

فلزات سنگین, سینتیک, DTPA